Inhoud
Samenvatting
De Belgische Ziektelaststudie berekent de impact van de 38 voornaamste ziektes via het aantal verloren gezonde levensjaren (levensjaren verloren door vroegtijdige sterfte en een verlies aan levenskwaliteit). Dit hoofdstuk richt zich op het schatten van de ziektelast die samenhangt met verschillende risicofactoren. Een groot deel van deze ziekten kan worden voorkomen door veranderingen in risicofactoren zoals roken, alcoholgebruik, voeding en lichaamsbeweging. Andere risicofactoren, zoals metabole en milieurisico's, worden ook bestudeerd. Het deel van de ziektelast dat verminderd zou kunnen worden door de blootstelling aan risicofactoren te minimaliseren of te elimineren, wordt de toewijsbare ziektelast genoemd. De aan een risicofactor toe te schrijven ziektelast kan worden uitgedrukt in termen van morbiditeit en mortaliteit. Roken is in verband gebracht met de ziektelast van 35 ziekten, waaronder 16 vormen van kanker, 7 hart- en vaatziekten, COPD en astma.
In 2021 was het roken van sigaretten gelinkt aan 9362 sterfgevallen; dit is 8,3% van alle sterfgevallen in België. De belangrijkste oorzaken van door tabaksgebruik veroorzaakte sterfte waren longkanker, COPD en ischemische hartziekten.
De ziektelast als gevolg van roken is het hoogst bij mannen en ouderen.
Ondanks een afname blijft het sterftecijfer het hoogst in het Waalse Gewest, gevolgd door he Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. De rookgerelateerde sterftecijfers liggen in deze twee gewesten liggen 50% hoger dan in het Vlaamse Gewest. Onder de EU-14 landen staat België op de 5e plaats wat betreft rookgerelateerde sterfgevallen.
Alcoholgebruik draagt significant bij aan de last van 34 ziekten, waaronder tumoren, verwondingen en stoornissen door middelengebruik. In 2021 was alcohol gerelateerd met 4.022 sterfgevallen in België, wat neerkomt op 3,6% van alle sterfgevallen en resulteert in 101.368 verloren levensjaren. De belangrijkste doodsoorzaken gerelateerd aan alcoholgebruik waren levercirrose, stoornissen door alcoholgebruik en colorectale kanker.
De ziektelast door alcoholgebruik treft mannen onevenredig zwaar. Sinds 2013 is er een algemene stijging van de sterftecijfers die aan alcoholgebruik zijn toe te schrijven in de verschillende gewesten, met de sterkste toename in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het sterftecijfer door alcoholgebruik in België is vergelijkbaar met het gemiddelde van de EU-14.