Andere informatie en diensten van de overheid : www.belgium.be  belgium

Angst en depressie

  1. Kernboodschappen
  2. De prevalentie van angst en depressie vanaf 2020
  3. De prevalentie van angst-en depressieve stoornissen in 2018
  4. Meer informatie

1. Kernboodschappen

  • De crises die onze samenleving doormaakt sinds het begin van de pandemie in 2020, treffen een groot aantal mensen.
  • Terwijl in 2018 ongeveer één op de tien mensen met angst- en/of depressieve stoornissen kampte, troffen deze stoornissen bijna één op de vier mensen ten tijde van de pieken in de besmetting en de verscherping van de COVID-19 maatregelen.
  • Sommige mensen zijn meer getroffen dan anderen, zoals vrouwen, jongeren en mensen in precaire situaties.

2. De prevalentie van angst en depressie vanaf 2020

Op het dashboard van Sciensano vindt u dynamische visualisatie van gegevens over geestelijke gezondheid tijdens de COVID-19-crisis.

Tijdens de COVID-19-crisis was er een aanzienlijke toename van angststoornissen en depressieve stoornissen, vooral tijdens de pieken van de COVID-19 pandemie en de invoering van strikte inperkingsmaatregelen. In december 2020 leed 23% van de bevolking aan angststoornissen en 22% aan depressieve stoornissen.

Alhoewel in 2022 een daling is waargenomen, met angst- en depressieve stoornissen die respectievelijk 15% in juni tot 19% in oktober en 13% in juni tot 17% van de bevolking in oktober treffen; zijn deze cijfers nog steeds hoger dan die voor 2018, toen 11% van de bevolking leed aan angststoornissen en 9% aan depressieve stoornissen. Het dient worden opmerkt dat in 2022, ondanks de aankondiging van het einde van de COVID-19-crisis, andere crises de kop opstaken, zoals de oorlog in Oekraïne en de economische gevolgen daarvan.

De gegevens die vanaf 2023 worden verzameld, wijzen op een geleidelijke afname van deze problemen onder de bevolking. In juni 2023 had respectievelijk 18% en 15% van de mensen angst-en depressieve stoornissen. Helaas zijn in november 2023 angst- en depressieve stoornissen weer gestegen, naar respectievelijk 20% en 18%. Angststoornissen treffen meer vrouwen (20%) dan mannen (19%), terwijl depressieve stoornissen meer mannen (19%) dan vrouwen (17%) treffen.

Percentage van de bevolking in de leeftijd van 18 jaar en ouder met angst- of depressieve stoornissen in de gezondheidsenquêtes (COVID-19 en BELHEALTH), vergeleken met de Belgische gezondheidsenquête van 2018, Belgïe, 2023
Source: COVID-19 gezondheidsenquêtes, BELHEALTH en gezondheidsenquêtes 2018, Sciensano [1,3-15] 

De volgende groepen lopen het meest risico op het ontwikkelen van angst- en depressiestoornissen: vrouwen, jongvolwassenen tussen 18 en 29 jaar, mensen met een lage scholingsgraad, alleenstaanden met kinderen en inwoners van Wallonië.

In 2023 was er een toename van angst- en depressieve stoornissen bij mannen (behalve in de leeftijdsgroep 65+), met name bij mannen in de leeftijdsgroepen 30-49 en 50-64 jaar. In november 2023 was het percentage onder mannen in de leeftijdsgroep 50-64 jaar het hoogste sinds het begin van de onderzoeken. Angst- en depressieve stoornissen nemen over het algemeen af met de leeftijd. In november 2023 hadden mannen in de leeftijdsgroep 50-64 jaar echter vaker last van angststoornissen dan mannen in de leeftijdsgroep 30-49 jaar.

In november 2023 waren angststoornissen ook toegenomen onder jonge vrouwen (18-29) sinds het laatste onderzoek in juni 2023. Depressieve stoornissen zijn toegenomen onder vrouwen van 30-49 jaar en zijn hoger dan onder jonge vrouwen (18-29). 

  • Mannen
  • Vrouwen

Percentage mannen in de leeftijd van 18 jaar en ouder met angststoornissen, naar leeftijd, België, 2023
Source: Bron: COVID-19 gezondheidsenquêtes en BELHEALTH, Sciensano [1,3-10, 12-15]

Percentage vrouwen in de leeftijd van 18 jaar en ouder met angststoornissen, naar leeftijd, België, 2023
Source: Bron: COVID-19 gezondheidsenquêtes en BELHEALTH, Sciensano [1,3-10, 12-15]

  • Mannen
  • Vrouwen

Percentage mannen in de leeftijd van 18 jaar en ouder met depressieve stoornissen, naar leeftijd, België, 2023
Source: Bron: COVID-19 gezondheidsenquêtes en BELHEALTH, Sciensano [1,3-10, 12-15]

Percentage vrouwen in de leeftijd van 18 jaar en ouder met depressieve stoornissen, naar leeftijd, België, 2023
Source: Bron: COVID-19 gezondheidsenquêtes en BELHEALTH, Sciensano [1,3-10, 12-15]

3. De prevalentie van angst-en depressieve stoornissen in 2018

Vrouwen hebben vaker een angst-en depressieve stoornis dan mannen

Op basis van de beoordeling van psychometrische instrumenten, gaf, in 2018, 11,2% van de Belgische bevolking van 15 jaar en ouder een angststoornis aan, en 9,4% een depressieve stoornis. Voor beide aandoeningen hadden vrouwen een hogere prevalentie (14,2% en 10,7%, respectievelijk) dan mannen (7,9% en 8%, respectievelijk).

  • Angststoornissen
  • Depressieve stoornissen

Prevalentie van angststoornissen volgens leeftijd en geslacht, België, 2018
Bron: Gezondheidsenquête, Sciensano, 2018 [11]

Prevalentie van depressieve stoornissen volgens leeftijd en geslacht, België, 2018
Bron: Gezondheidsenquête, Sciensano, 2018 [11]

De stijgende trend in angststoornissen zette zich voort in 2018, terwijl de cijfers voor depressieve klachten terugkeerden naar hoe ze waren voor 2013

In 2013 hadden meer mensen last van angststoornissen dan daarvoor, en deze trend zette zich voort in 2018.

In 2013 voelden meer mensen zich depressief. Daarna, in 2018, gingen de cijfers terug naar hoe ze waren voor 2013, met een grotere verbetering voor vrouwen in vergelijking met mannen. Er moet echter worden opgemerkt dat de vragenlijsten die werden gebruikt om de aanwezigheid van angst en depressie te beoordelen, in 2018 anders waren dan in eerdere enquêtes. Daarom moeten de trends met de nodige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd.

De prevalentie van angst-en depressieve stoornissen is hoger in het Waalse Gewest en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest dan in het Vlaamse Gewest

Het Waalse Gewest kende een hogere prevalentie van angst- en depressieve stoornissen dan het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en het Vlaamse Gewest; en de prevalentie in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest was hoger dan in het Vlaamse Gewest.

Tussen 2008 en 2013 steeg de prevalentie van angststoornissen in alle gewesten. Tussen 2013 en 2018 bleef ze stijgen in het Waalse Gewest, vooral bij vrouwen maar ook bij mannen, terwijl dit niet het geval was in de andere gewesten.

Sinds 2001 komen depressieve stoornissen bij vrouwen minder vaak voor in het Vlaams Gewest dan in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waals Gewest. Deze trend wordt sinds 2008 ook waargenomen bij mannen. 

  • Mannen
  • Vrouwen

Prevalentie van angststoornissen bij mannen in België en de gewesten, 2001-2018b
b breuk in tijdsreeks, verandering van instrument
Bron: Eigen berekeningen op basis van de Gezondheidsenquête, Sciensano, 2001-2018 [11]

Prevalentie van angststoornissen bij vrouwen in België en de gewesten, 2001-2018b
b breuk in tijdsreeks, verandering van instrument
Bron: Eigen berekeningen op basis van de Gezondheidsenquête, Sciensano, 2001-2018 [11]

  • Mannen
  • Vrouwen

Prevalentie van depessieve stoornissen bij mannen in België en de gewesten, 2001-2018b
b breuk in tijdsreeks, verandering van instrument
Bron: Eigen berekeningen op basis van de Gezondheidsenquête, Sciensano, 2001-2018 [11]

Prevalentie van depessieve stoornissen bij vrouwen in België en de gewesten, 2001-2018b
b breuk in tijdsreeks, verandering van instrument
Bron: Eigen berekeningen op basis van de Gezondheidsenquête, Sciensano, 2001-2018 [11]

Mensen in de groep met het laagste opleidingsniveau hadden vaker een angst- of depressieve stoornis

Er bestaat een sterke sociaaleconomische gradiënt in de prevalentie van psychische stoornissen. Na standaardisatie voor leeftijd kwamen angststoornissen 2,3 keer vaker voor bij mensen uit de laagst opgeleide groep vergeleken met de hoogst opgeleide groep. Depressieve stoornissen kwamen driemaal vaker voor bij mensen uit de laagst opgeleide groep vergeleken met de hoogst opgeleide groep.

Prevalentie van angst- en depressieve stoornissen volgens opleidingsniveau, België, 2018
Bron: Eigen berekeningen op basis van de Gezondheidsenquête, Sciensano, 2018 [11]

4. Meer informatie

Bekijk de metadata voor deze indicator

HISIA: Interactive Analysis of the Belgian Health Interview Survey

Indien u vragen hebt over zelfdoding of nood hebt aan een gesprek, aarzel dan niet om contact op te nemen:

  • met Tele-onthaal via het gratis telefoonnummer 106 of via de website www.tele-onthaal.be.
  • met de zelfmoordhulplijn via het gratis telefoonnummer 1813 of de website zelfmoord1813.be

Achtergrond

Geestelijke gezondheid is het vermogen van ieder van ons om te voelen, te denken en te handelen op manieren die ons vermogen om van het leven te genieten vergroten en om de uitdagingen aan te gaan waarmee we worden geconfronteerd. Het is een positief gevoel van emotioneel en spiritueel welzijn dat de belangen respecteert van cultuur, gelijkheid, sociale rechtvaardigheid, interconnecties en persoonlijke waardigheid [12]. Vanwege de hoge frequentie van psychische stoornissen in westerse samenlevingen en de impact van hun kosten op menselijke, sociaal en economisch vlak, wordt geestelijke gezondheid nu als een prioriteit voor de volksgezondheid beschouwd. De geestelijke gezondheid in de bevolking verslechterde in het bijzonder tijdens de COVID-19-crisis.

In België is de Gezondheidsenquête één van de belangrijkste bronnen van systematische gegevens over psychische parameters in de algemene bevolking. Tijdens de COVID-19-crisis werden regelmatig online gezondheidsenquêtes georganiseerd om de evolutie van de geestelijke gezondheid van de bevolking te volgen.

Onder de verschillende dimensies van geestelijke gezondheid die in deze enquête worden gemonitord, concentreren we ons op de volgende stoornissen:

Er dient echter te worden opgemerkt dat de evaluatie van geestelijke gezondheidsproblemen bij de bevolking door middel van een gezondheidsenquête een aantal beperkingen kent. Deze hebben vooral te maken met het feit dat de schattingen gebaseerd zijn op screeningsinstrumenten voor psychische stoornissen of op zelfgerapporteerde informatie van de individuen. De informatie is dus niet verkregen door klinische diagnostische instrumenten, die vaak genuanceerder zijn. Desalniettemin zijn de resultaten van gezondheidsenquêtes doorgaans in overeenstemming met de bevindingen van specifieke enquêtes over geestelijke gezondheid.

Ernstigere psychische stoornissen zoals schizofrenie en bipolaire stoornissen worden hier niet gepresenteerd. Gezondheidsenquêtes zijn namelijk geen geschikt instrument om dergelijke complexe aandoenigen vast te stellen. Informatie over zelfmoordgedachten en -pogingen is te vinden op een specifieke pagina.

Definities

GAD-7: General Anxiety Disorder 7-item
De GAD-7 is een screeningstool voor algemene angststoornissen. Deelnemers van 15 jaar en ouder wordt gevraagd om de frequentie, indien van toepassing, van 7 kernsymptomen in de afgelopen 2 weken te evalueren. Met de verkregen scores kan de ernst van de symptomen worden beoordeeld.
Angststoornis
Respondenten van 15 jaar en ouder met een score van 10 of meer op 21 in de GAD-7-tool, worden beschouwd te lijden aan een angststoornis.
PHQ-9: Patient Health Questionnaire 9-item depression scale
De PHQ-9 is een screeningsinstrument voor depressie en andere depressieve stoornissen. Deelnemers van 15 jaar en ouder wordt gevraagd om de frequentie te evalueren waarin ze de afgelopen 2 weken 9 problemen hebben ondervonden.
Depressieve stoornis
Respondenten van 15 jaar en ouder met een combinatie van antwoorden op de PHQ-9 die voldeden aan de criteria die specifiek zijn voor depressie en andere depressieve stoornissen, worden beschouwd te lijden aan een depressieve stoornis.

Referenties

  1. Eerste COVID-19-gezondheidsenquête: eerste resultaten. Depotnummer D/2020/14.440/49. Brussel: Sciensano; 2020. doi: 10.25608/f0tt-py28
  2. Tweede COVID-19-gezondheidsenquête: eerste resultaten. Depotnummer D/2020/14.440/51. Brussel: Sciensano; 2020. doi: 10.25608/kd4x-0m92
  3. Derde COVID-19-gezondheidsenquête: eerste resultaten. Depotnummer D/2020/14.440/53. Brussel: Sciensano; 2020. doi: 10.25608/5zdx-td23
  4. Vierde COVID-19-gezondheidsenquête: eerste resultaten. Depotnummer D/2020/14.440/79. Brussel: Sciensano; 2020. doi: 10.25608/zzj1-y760
  5. Vijfde COVID-19-gezondheidsenquête: eerste resultaten. Depotnummer D/2020/14.440/95. Brussel: Sciensano; 2020. doi: 10.25608/69j2-hf10
  6. Zesde COVID-19-gezondheidsenquête: eerste resultaten. Depotnummer D/2021/14.440/29. Brussel: Sciensano; 2020. doi: 10.25608/r4f5-1365
  7. Zevende COVID-19-gezondheidsenquête: eerste resultaten. Depotnummer D/2021/14.440/50. Brussel: Sciensano; 2021. doi: 10.25608/ht7a-8923
  8. Achtste COVID-19-gezondheidsenquête: eerste resultaten. Depotnummer D/2021/14.440/81. Brussel: Sciensano; 2021. doi: 10.25608/vndz-xc17
  9. Negende COVID-19-gezondheidsenquête: eerste resultaten. Depotnummer D/2022/14.440/2. Brussel: Sciensano; 2022. doi: 10.25608/7e8n-pa14
  10. Tiende COVID-19-gezondheidsenquête: eerste resultaten. Depotnummer D/2022/14.440/19. Brussel: Sciensano; 2022. doi: 10.25608/8rkq-1n56
  11. Health Interview Survey, Sciensano, 1997-2018. https://www.sciensano.be/nl/projecten/gezondheidsenquete-0
  12. Belgisch Cohort Gezondheid en Welzijn (BELHEALTH) - Bulletin n°1, Brussel: Sciensano; 2023. https://www.sciensano.be/en/biblio/bulletin-ndeg-1-belhealth-nl 
  13. Belgisch Cohort Gezondheid en Welzijn (BELHEALTH) - Bulletin n°2, Brussel: Sciensano; 2023. https://www.sciensano.be/nl/biblio/bulletin-ndeg-2-belhealth-nl 
  14. Belgisch Cohort Gezondheid en Welzijn (BELHEALTH) - Bulletin n°3, Brussel: Sciensano; 2023. https://www.sciensano.be/en/biblio/bulletin-ndeg3-belhealth-nl 
  15. Belgisch Cohort Gezondheid en Welzijn (BELHEALTH) - Bulletin n°4, Brussel: Sciensano; 2024. https://www.sciensano.be/nl/biblio/bulletin-ndeg4-belhealth-nl 
  16. https://www.canada.ca/en/public-health/services/health-promotion/mental-health/mental-health-promotion.html

Gelieve deze pagina als volgt te citeren: Sciensano. Geestelijke Gezondheid: Angst en depressie, Health Status Report, 17 Apr 2024, Brussel, België, https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/geestelijke-gezondheid/angst-en-depressie