Andere informatie en diensten van de overheid : www.belgium.be  Logo Belgium

Verloren levensjaren door ziekte

  1. Kernboodschappen
  2. Verloren levensjaren door ziekten
  3. Meer informatie

Alle schattingen zijn in meer detail beschikbaar in onze interactieve online applicaties:
Schattingen voor mortaliteit en verloren levensjaren voor 131 doodsoorzaken
Schattingen voor de verloren gezonde levensjaren door morbiditeit voor 56 kankers
Schattingen voor de ziektelast van 38 voornaamste aandoeningen

1. Kernboodschappen

  • De 38 voornaamste aandoeningen in België leidden in 2021 tot een verlies van 1,1 miljoen gezonde levensjaren door een verlies aan levenskwaliteit.
  • Geestelijke aandoeningen en stoornissen in middelengebruik, musculoskeletale aandoeningen en neurologische aandoeningen waren in de belangrijkste oorzaken voor de ziektelast ten gevolge van een verlies aan levenskwaliteit in België.
  • De ziektelast ten gevolge van een verlies aan levenskwaliteit was in 2021 vergelijkbaar tussen mannen en vrouwen.
  • Het grootste aandeel van de ziektelast in 2021 ten gevolge van een verlies aan levenskwaliteit wordt gedragen door jongeren en volwassenen met een leeftijd tussen 15 en 44 jaar oud.
  • De totale ziektelast door een verlies aan levenskwaliteit is het hoogst in het Waalse Gewest, Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en het Vlaamse Gewest.
  • België staat gerangschikt op de tweede plaats voor de ziektelast door een verlies aan levenskwaliteit onder de EU-14 landen.

2. Verloren levensjaren door ziekten

België verliest 1,1 miljoen gezonde levensjaren in 2021

De 38 voornaamste aandoeningen in België leidden tot een verlies van 1.146.988 gezonde levensjaren ten gevolge van een verlies aan levenskwaliteit (9.930 YLD's per 100.000). Meer dan 75% van deze niet-fatale ziektelast is toe te schrijven aan mentale aandoeningen en middelengebruik, musculoskeletale aandoeningen en neurologische aandoeningen. De top 5 specifieke aandoeningen voor deze YLD's waren depressie (16%), lage rugpijn (13%), stoornissen in alcoholgebruik (11%), nekpijn (8%) en drug gebruik (6%).

Verdeling van levensjaren met een beperking per ziekte, België, 2021
Bron: Eigen berekeningen gebaseerd op data van IMA, Intego, ERA, HIS, Belgian Cancer Registry en Statbel [1-6]

Mannen hebben een vergelijkbare ziektelast door een verminderde levenskwaliteit in vergelijking met vrouwen. De voor leeftijd gecorrigeerde YLD's bedroegen 9.831 per 100.000 mannen en 9.904 per 100.000 vrouwen. Bij mannen waren de drie belangrijkste oorzaken voor YLD's alcoholgebruik (1.516 YLD's per 100.000), depressie (1.326 YLD's per 100.000) en lage rugpijn (1.202 YLD's per 100.000), terwijl bij vrouwen de drie belangrijkste specifieke oorzaken depressie (1.789 YLD's per 100.000), lage rugpijn (1.247 YLD's per 100.000) en nekpijn (1.183 YLD's per 100.000) waren.

Verdeling van voor leeftijd gecorrigeerde levensjaren met een beperking per geslacht en ziektegroep, België, 2021
Bron: Eigen berekeningen gebaseerd op data van IMA, Intego, ERA, HIS, Belgian Cancer Registry en Statbel [1-6]

In België wordt de ziektelast als gevolg van een verminderde levenskwaliteit grotendeels gedragen door jongeren en volwassenen. De meerderheid (33%) van de totale YLD's in de Belgische bevolking is toe te schrijven aan Belgen met een leeftijd tussen 15 en 44 jaar (52.033 YLD's per 100.000), gevolgd door de groep met een leeftijd tussen 45 en 64 jaar, waar in totaal 47.934 YLD's per 100.000, (33%) verloren gingen in 2021. Onder Belgen met een leeftijd tussen 65 jaar en 84 jaar, gingen 64.863 jaren verloren door verminderde levenskwaliteit per 100.000 (28%). De oudste groep met een leeftijd van 85 jaar en ouder draagt voor 6% tot de totale YLD's, terwijl de jongste groep (< 15 jaar) goed was voor 1% van het totale aantal YLD's. De belangrijkste specifieke oorzaken met de grootste impact in termen van YLD's per 100.000 waren astma en epilepsie bij kinderen jonger dan 5 jaar en kinderen tussen 5 en 14 jaar, depressie en stoornissen in alcoholgebruik waren de belangrijkste oorzaken bij jongeren en volwassenen tussen 15 en 44 jaar, depressie en lage rugpijn bij volwassenen tussen 45 en 84 jaar, en lage rugpijn en artrose bij ouderen ouder dan 85 jaar de grootste impact hadden op de levenskwaliteit.

Verderling van levensjaren met een beperking per leeftijd en ziektegroep, België, 2021
Bron: Eigen berekeningen gebaseerd op data van IMA, Intego, ERA, HIS, Belgian Cancer Registry en Statbel [1-6]

Het Waalse en het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest hebben het hoogste verlies aan kwaliteitsvolle levensjaren

Na correctie voor verschillen in bevolkingsgrootte en leeftijdsstructuur is de ziektelast in termen van verminderde levenskwaliteit het hoogst in het Waals Gewest (11.724 YLD's per 100.000), gevolgd door het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest (10.642 YLD's per 100.000) en het Vlaamse Gewest (8.775073 YLD's per 100.000). De belangrijkste oorzaken voor een verlies aan levenskwaliteit zijn identiek tussen de regio's.

Volgorde van ziektegroepen volgens voor leeftijd gecorrigeerde levensjaren met een beperking, België en gewesten, 2021
Bron: Eigen berekeningen gebaseerd op data van IMA, Intego, ERA, HIS, Belgian Cancer Registry en Statbel [1-6]

Het aantal verloren levensjaren met een beperking blijft stabiel over de tijd

Als we kijken naar trends in de tijd, na correctie voor de bevolkingsomvang en leeftijdsopbouw, is de ziektelast als gevolg van verminderde levenskwaliteit van de belangrijkste ziekten stabiel gebleven over de jaren. De ziektelast van psychische aandoeningen en stoornissen in middelengebruik ging van 4.141 YLD's per 100.000 in 2013 naar 4.374 YLD's per 100.000 in 2021. De ziektelast van aandoeningen aan het bewegingsapparaat steeg van 2.558 YLD's per 100.000 in 2013 naar 2.760 YLD's per 100.000 in 2021.

Verdeling van voor leeftijd gecorrigeerde levensjaren met een beperking per jaar en ziektegroep, België, 2013-2021
Bron: Eigen berekeningen gebaseerd op data van IMA, Intego, ERA, HIS, Belgian Cancer Registry en Statbel [1-6]

België scoort slecht onder de EU-14 landen

Volgens de Global Burden of Disease 2019 study [7] was het geschatte aantal voor leeftijd gecorrigeerde verloren levensjaren door een verlies aan levenskwaliteit hoger dan het EU-14 gemiddelde, waarbij België op de tweede plaats staat qua verloren levensjaren binnen de EU-14.

Voor leeftijd gecorrigeerde levensjaren met een beperking per 100.000, EU-14 landen, 2019
Bron: GBD 2019 studie [7]

3. Meer informatie

Belgische ziektelast visualisatie tool
Belgian National Burden of Disease Study. Guidelines for the calculation of Disability-Adjusted Life Years in Belgium, September 2023
Download Samenvatting in tabelvorm (.xlsx) 488 KB

Achtergrond

Wat zijn de aandoeningen met de grootste gezondheidsimpact in België? Welke risicofactoren dragen het meest bij tot de ziektelast? Hoe evolueert de ziektelast over de tijd en hoe groot is de ziektelast in vergelijking met onze buurlanden? Om een antwoord te kunnen bieden op deze vragen, voert Sciensano een nationale ziektelaststudie uit, waarbij de gezondheidsimpact van de 38 voornaamste aandoeningen in België wordt bekeken.

De ziektelast ten gevolge van een verlies aan levenskwaliteit wordt berekend aan de hand van jaren geleefd met een beperking (Years Lived with Disability, YLD). YLDs worden berekend door het aantal personen met een specifieke aandoening te vermenigvuldigen met de (volgens ernst gewogen) graad van beperking. De YLD geeft hierdoor de proportionele verloren levenskwaliteit weer door het leven met een specifieke aandoening

De ziektelast werd geschat per leeftijd, geslacht en gewest, waardoor een gedetailleerde analyse van de gezondheidsstatus in België mogelijk wordt. De gedetailleerde schattingen kunnen worden geraadpleegd via https://burden.sciensano.be/shiny/daly.

Definities

YLD
De levensjaren met een beperking of YLD is een maatstaf voor de niet-fatale ziektelast ten gevolge van een beperking in een specifieke populatie. YLDs worden berekend door het aantal personen met een specifieke aandoening te vermenigvuldigen met de (volgens ernst gewogen) graad van beperking. De YLD geeft hierdoor de proportionele verloren levenskwaliteit weer door het leven met een specifieke aandoening.
EU-14
De EU-14 komt overeen met alle landen die tussen 1995 en 2004 tot de Europese Unie behoorden: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje en Zweden. We vergelijken de Belgische gezondheidsstatus met die van de EU-14 omdat deze landen vergelijkbare sociaaleconomische omstandigheden hebben. Opmerking: Het Verenigd Koninkrijk is niet opgenomen in deze lijst, aangezien ze de EU verlaten hebben.

Referenties

  1. Intermutualistisch Agentschap (IMA). https://aim-ima.be/
  2. Intego, KU Leuven. https://intego.be/
  3. Renal Database, European Renal Association (ERA). https://www.era-online.org/en/registry/
  4. Gezondheidsenquête (HIS), Sciensano. https://www.sciensano.be/en/projects/health-interview-survey
  5. Belgisch kankerregister (BCR). https://kankerregister.org/
  6. Statistics Belgium (Statbel). https://statbel.fgov.be/en
  7. Global Burden of Disease Collaborative Network. Global Burden of Disease Study 2019 (GBD 2019) Results. Seattle, United States: Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME), 2020. Available from http://ghdx.healthdata.org/gbd-results-tool.

Gelieve deze pagina als volgt te citeren: Sciensano. Ziektelast: Verloren levensjaren door ziekte, Health Status Report, 11 Juli 2024, Brussel, België, https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/ziektelast/verloren-levensjaren-door-ziekte