Algemene sterfte

1. Kernboodschappen

2. Dagelijkse sterfte wordt beïnvloed door epidemieën en weersomstandigheden

In 2019 werd een sterftepiek door een hittegolf waargenomen. In 2020 werden sterftepieken waargenomen van maart tot april en van eind oktober tot het einde van het jaar. Deze pieken kunnen worden verklaard door de COVID-19-epidemie. Een extra piek werd waargenomen tijdens de zomer in augustus, veroorzaakt door hogere temperaturen.

In 2021 werd aan het eind van het jaar een sterftepiek waargenomen. Dit kan worden verklaard door de COVID-19-epidemie. In 2022 werd opnieuw een sterftepiek waargenomen aan het einde van het jaar, die kan worden verklaard door de griep- en bronchiolitis-epidemieën [1]. Het effect van de griep- en bronchiolitis-epidemieën kan begin 2023 nog steeds worden waargenomen. 

Meer informatie over oversterfte is te vinden op de website van de Belgian Mortality Monitoring (Be-MOMO).

3. Sterftecijfers

Voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfers zijn hoger in 2022 dan in 2021

In 2023 werden in België 111.255 sterfgevallen waargenomen.

Het bruto sterftecijfer daalde in 2023 tot 948 per 100.000 inwoners, vergelijkbaar met 2019 (949 per 100.000). Het bruto sterftecijfer was iets hoger bij vrouwen (952 per 100.000) dan bij mannen (945 per 100.000) in 2023. Na correctie voor leeftijd wordt in 2023 een 39% hoger sterftecijfer waargenomen bij mannen (1.051 per 100.000) vergeleken met vrouwen (756 per 100.000).

In de afgelopen twee decennia is het voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfer gedaald, tot in 2019. Tussen 2000 en 2019 werd een daling van 40% bij mannen en een daling van 28% bij vrouwen waargenomen. In 2020 steeg het voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfer echter als gevolg van de COVID-19-epidemie, en bereikte het 1.058 per 100.000 inwoners (een stijging van 16% bij mannen en 15% bij vrouwen vergeleken met 2019), het hoogste sterftecijfer sinds 2008. In 2023 daalde het voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfer voor het eerst sinds de COVID-19-epidemie onder het niveau van 2019. 

Voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfers zijn het laagst in het Vlaams Gewest

In 2023 was het voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfer onder mannen respectievelijk 25% hoger in het Waalse Gewest en 15% hoger in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest vergeleken met het Vlaamse Gewest; onder vrouwen was het 23% hoger in het Waalse Gewest en 11% hoger in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest.

In 2020 was er een toename in de regionale verschillen in sterfte. Bij mannen was het voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfer 35% hoger in het Waalse Gewest en 32% hoger in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest vergeleken met het Vlaamse Gewest, en bij vrouwen was het sterftecijfer 29% hoger in het Waalse Gewest en 21% hoger en in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. De COVID-19-sterftecijfers die in de epidemiologische surveillance werden waargenomen [3], hebben aangetoond dat de COVID-19-specifieke sterftecijfers hoger zijn in het Waalse Gewest en in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, wat de toename van de regionale verschillen in sterfte door alle oorzaken in 2020 kan verklaren.

4. Meer informatie

Bekijk de metadata voor deze indicator

Statbel: Algemene sterfte

Statbel: Open data

Sciensano: Standardized Procedures for Mortality Analysis (SPMA)

Sciensano: Belgian Mortality Monitoring (Be-MOMO)

Achtergrond

Het sterftecijfer is een klassieke gezondheidsindicator, of beter gezegd een indicator voor "slechte gezondheid". Hoewel hierbij een onomkeerbare gebeurtenis wordt gemeten, geeft het sterftecijfer unieke informatie over de volksgezondheid, zoals het belang en evolutie in de tijd van ernstige gezondheidsproblemen, evenals bepaalde inzichten in de gezondheidsdeterminanten (bijvoorbeeld, verkeersveiligheid of tabaksgebruik). Het sterftecijfer wordt traditioneel al langer als gezondheidsindicator gebruikt en kan met grotere betrouwbaarheid gemeten worden dan andere indicatoren. De dood is inderdaad een ondubbelzinnige gebeurtenis, die sinds meer dan een eeuw systematisch wordt geregistreerd in vitale registratiesystemen van de meeste landen.

Het bruto sterftecijfer is het aantal sterfgevallen in een bepaald jaar gedeeld door de populatiegrootte. Deze indicator is echter niet zo geschikt om de gezondheid op te volgen, omdat sterfte sterk gerelateerd is met leeftijd. Bruto sterftecijfer in verouderende populaties kunnen daarom toenemen, ook al zou de gezondheidstoestand verbeteren.

Om vergelijking van sterfte-indicatoren tussen verschillende populaties of tijdsperioden mogelijk te maken, dient bijgevolg gebruik gemaakt te worden van indicatoren die gecorrigeerd zijn voor de leeftijdssamenstelling van de betrokken populaties. In dit rapport worden daarom ook voor leeftijd gecorrigeerde sterftecijfers gebruikt, waarbij de Europese standaardpopulatie 2010 (ESP 2010) [4] als referentie werd gebruikt.

Hier beschrijven we de algemene sterfte. De specifieke doodsoorzaken worden beschreven op de pagina over doodsoorzaken.

Definities

Bruto sterftecijfer

Het bruto sterftecijfer geeft het aantal geregistreerde sterfgevallen in een land weer gedeeld door de overeenkomstige populatiegrootte.

Voor leeftijd gecorrigeerd sterftecijfer

De voor leeftijd gecorrigeerde sterfte geeft het volgens leeftijd gewogen gemiddelde sterftecijfer weer en kan zo de verschillen te wijten aan de leeftijdsstructuur van de bevolking opvangen.

Referenties

1. Sciensano, Analyse van de oversterfte in 2022, https://www.sciensano.be/nl/pershoek/analyse-van-de-oversterfte-2022  
2. Statbel. Aantal sterfgevallen per dag, geslacht, leeftijd, gewest, provincie en arrondissement. https://statbel.fgov.be/nl/open-data/aantal-sterfgevallen-dag-geslacht-arrondissement-leeftijd
3. I. Peeters, M. Vermeulen,N. Bustos Sierra, F. Renard, J. VanderHeyden, A. Scohy, T. Braeye, N. Bossuyt, F. Haarhuis, K. Proesmans, C. Vernemmen, M. Vanhaverbeke. Surveillance of COVID-19 mortality in Belgium, epidemiology and methodology during 1st and 2nd wave (March 2020 - 14 February 2021). Brussels, Belgium : Sciensano. 2021, September. https://covid-19.sciensano.be/fr/covid-19-situation-epidemiologique
4. Pace M, Giampaolo L, Glickman M, Zupanic T. Revision of the European Standard Population Report of Eurostat's Task Force. Luxembourg; 2013.

Gelieve deze pagina als volgt te citeren: Sciensano. Sterfte en Doodsoorzaken: Algemene sterfte, Health Status Report, 29 Aug 2024, Brussel, België, https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/sterfte-en-doodsoorzaken/algemene-sterfte