Coronaire hartziekte

1. Kernboodschappen

2. Achtergrond

Ischemische hartziekte (IHD) is wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak, behalve in lage-inkomenslanden. IHD, ook wel coronaire hartziekte genoemd, verwijst naar hartproblemen die worden veroorzaakt door een vernauwing van de kransslagaders (atherosclerose), wat resulteert in een verminderde bloedstroom en zuurstoftoevoer (ischemie) naar de hartspier. Bij atherosclerose worden de bloedvaten vernauwd door de ophoping van plaques die vet, cholesterol van lipoproteïnen met lage dichtheid (LDL), vezelige weefsels en soms calcium bevatten.

Veel mensen ervaren in de vroege stadia van IHD geen symptomen. Als atherosclerose echter niet wordt behandeld, vordert het en kunnen symptomen optreden, die zeer invaliderend kunnen zijn. Het ongemak dat wordt ervaren wanneer de hartspier geen zuurstof heeft, wordt angina pectoris genoemd. Wanneer de blokkering van de bloedstroom is voltooid, kunnen de hartcellen afsterven of ernstige schade oplopen, en dit wordt een myocardinfarct of een hartaanval genoemd.

De belangrijkste risicofactoren voor IHD zijn onder meer metabole factoren zoals hoge bloeddruk, risicofactor met hoog cholesterolgehalte, diabetes, en gedragsfactoren zoals tabaksgebruik, ongezonde voeding, alcoholmisbruik en gebrek aan lichaamsbeweging, wat betekent dat een deel van het risico mogelijk te voorkomen is door een gezonde levensstijl aan te nemen.

In de volgende secties worden twee indicatoren gepresenteerd:

• De prevalentie van angina pectoris verwijst naar mensen die hebben gemeld dat ze de afgelopen 12 maanden aan angina pectoris hebben geleden, en is afgeleid van de Belgische Gezondheidsenquête [1]. We beschrijven eerst de algemene prevalentie bij mensen van 15 jaar en ouder; dan richten we ons op mensen van 65 jaar en ouder.
• Er kunnen verschillende indicatoren worden gedefinieerd om het optreden van acuut myocardinfarct (AMI) te beschrijven. De "attack rate" (of incidentie per episode) verwijst naar alle eerste of terugkerende episodes, terwijl de term "incidentie" verwijst naar de allereerste gebeurtenis. Op basis van de beschikbaarheid van de gegevens hebben we de jaarlijkse incidentie gedefinieerd als de eerste episode in een bepaald jaar. Deze indicator is afgeleid van de hospitalisatiegegevens van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu [2]. Opgemerkt moet worden dat gegevens van 2015 niet beschikbaar zijn vanwege de wijziging van het classificatiesysteem van ICD-9 naar ICD-10. Aan de infarctgevallen die levend zijn opgenomen en levend zijn ontslagen, worden de gevallen toegevoegd van mensen die zijn overleden aan een hartaanval (al dan niet in het ziekenhuis), geëxtraheerd uit de Sciensano Standardised Procedures for Mortality Analysis (SPMA) [3].

Voor informatie over sterfte, gelieve de volgende pagina's te bezoeken: Algemene sterfte naar doodsoorzaak en Vroegtijdige sterfte naar doodsoorzaak.

3. Prevalentie van angina pectoris

Toestand in 2018

België

In 2018 meldde 1,3% van de bevolking dat ze leed aan angina pectoris, een symptoom van coronaire hartziekte. Dit percentage stijgt met de leeftijd: van 0% bij mensen van 15-24 jaar tot 3,8% bij mensen van 65 jaar en ouder en 4,7% bij mensen van 75 jaar en ouder.

Angina pectoris werd vaker gemeld bij mannen, behalve in de leeftijdsgroepen 25-34 en 55-64. De leeftijdgestandaardiseerde zelfgerapporteerde prevalentie van angina pectoris was hoger bij mannen (1,8%) dan bij vrouwen (1%).

Bij 65-plussers was de prevalentie 3,8%.

Het geslachtsverschil was groter bij mensen van 65 jaar en ouder, bij wie de prevalentie van angina pectoris 2,5 keer zo hoog was bij mannen dan bij vrouwen.

Regionale verschillen

In 2018 was onder mannen van 65 jaar en ouder de leeftijdgestandaardiseerde prevalentie van angina pectoris hoger bij mannen in alle gewesten, met het meest uitgesproken verschil in Brussel.

Trends

België

Bij mensen van 65 jaar en ouder is de leeftijdgestandaardiseerde prevalentie van angina pectoris tussen 2008 en 2018 afgenomen bij beide geslachten, maar in mindere mate bij mannen (-24% en niet statistisch significant) vergeleken met vrouwen (-61% ).

Regionale verschillen

Bij mannen van 65 jaar en ouder fluctueerden de regionale patronen in de tijd en laten geen duidelijke conclusies over de evolutie toe.

Bij vrouwen van 65 jaar en ouder is de prevalentie van angina pectoris in Vlaanderen tussen 2008 en 2018 gestaag gedaald. In Brussel is deze gedaald tussen 2008 en 2013 en stabiel gebleven tussen 2013 en 2018. In Wallonië was de daling niet significant.

Sociaaleconomische verschillen

De bruto zelfgerapporteerde prevalentie van angina pectoris is hoger bij mensen met een lage opleiding, maar na correctie voor de leeftijd zijn er geen sociaaleconomische verschillen tussen de verschillende opleidingsniveaus, zelfs niet bij mensen van 65 jaar en ouder.

4. Incidentie van acuut myocardinfarct

Toestand in 2017

België

In 2017 werd het aantal personen bij wie een acuut myocardinfarct (AMI) werd vastgesteld, geschat op 20.253 (178 diagnoses per 100.000 inwoners). Hiervan werden 15.928 patiënten levend ontslagen en zijn er 4.325 overleden.

Van de mensen met AMI was 67,4% man. Het aantal personen dat aan AMI leed was hoger bij mannen, behalve in de oudste leeftijdsgroepen (85+ jaar). Dit aantal was het hoogst bij mannen van 60-65 jaar en bij vrouwen van 85-89 jaar. De incidentie van AMI neemt toe met de leeftijd en is hoger bij mannen in alle leeftijdsgroepen.

Regionale verschillen

In 2017 was het leeftijdgestandaardiseerde incidentiecijfer van AMI het laagst in Brussel zowel voor mannen (227 per 100.000), als voor vrouwen (81 per 100.000) in vergelijking met de andere regio's. In Wallonië was de leeftijdgestandaardiseerde incidentie van AMI 284 per 100.000 bij mannen en 108 per 100.000 bij vrouwen, wat hoger was dan de Belgische incidentie (respectievelijk 269 per 100.000 en 102 per 100.000). In Vlaanderen was de leeftijdsgestandaardiseerde incidentie van AMI 251 per 100.000 bij mannen en 92 per 100.000 bij vrouwen.

Trends

België

Tussen 2008 en 2017 (2015 niet inbegrepen) is de leeftijdgestandaardiseerde incidentie van myocardinfarct bij beide geslachten gedaald, van 301 per 100.000 in 2008 tot 269 per 100.000 in 2017 bij mannen en van 134 per 100.000 in 2008 tot 102 per 100.000 in 2017 bij vrouwen. Deze daling was minder uitgesproken bij mannen (-10.6%) dan bij vrouwen (-23.9%).

Regionale verschillen

Tussen 2008 en 2016 (2015 niet inbegrepen) is bij beide geslachten de leeftijdsgestandaardiseerde incidentie van een myocardinfarct in de drie gewesten afgenomen. Bij mannen was deze daling gelijkaardig in alle regio's met een daling in gevallen van 10.6% in Brussel, 11.3% Vlaanderen en 11.5% in Wallonië. Bij vrouwen was de daling sterker in Brussel (-26.4%) en Vlaanderen (-26.4%) vergeleken met Wallonië (-21.7%).

5. Meer informatie

Bekijk de metadata voor deze indicator

Definities

Angina pectoris of angor

Angina pectoris of angor is een van de symptomen van coronaire hartziekte. Angor wordt gedefinieerd als pijn of ongemak in de borst of aangrenzende gebieden, uitgelokt door inspanning, emotie of een zware maaltijd, en veroorzaakt door een verminderde zuurstoftoevoer naar het hart (ischemie) als gevolg van vernauwing (stenose) of verstopping van de kransslagaders.

Acuut myocardinfarct

Acuut myocardinfarct (AMI), ook wel hartaanval genoemd, is een afsterven (necrose) van de hartcellen als gevolg van een acute obstructie van een kransslagader. De symptomen zijn onder meer pijn op de borst of ongemak, kortademigheid (dyspnoe) en misselijkheid. In sommige gevallen kan AMI asymptomatisch zijn. De belangrijkste risicofactoren zijn leeftijd, tabaksgebruik, hoge bloeddruk, hoog cholesterolgehalte in het bloed, alcoholmisbruik, obesitas en diabetes.

Referenties

1. Gezondheidsenquête, Sciensano, 1997-2018. https://his.wiv-isp.be/
2. Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen, en Leefmilieu. https://www.health.belgium.be/nl/gezondheid/organisatie-van-de-gezondheidszorg/ziekenhuizen/registratiesystemen
3. Standardized Procedure for Mortality Analysis (SPMA), Sciensano. https://spma.wiv-isp.be/SitePages/Methods_mortality.aspx

Gelieve deze pagina als volgt te citeren: Sciensano. Niet-Overdraagbare Aandoeningen: Coronaire hartziekte, Health Status Report, 29 Nov 2021, Brussel, België, https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/niet-overdraagbare-aandoeningen/coronaire-hartziekte