Levensverwachting

1. Kernboodschappen

2. Levensverwachting

De levensverwachting bij de geboorte stijgt tot boven het niveau van voor COVID

In 2023 bedroeg de levensverwachting bij de geboorte 82,3 jaar in België. 

In dat jaar was de levensverwachting bij vrouwen (84,3 jaar) 4,1 jaar hoger dan bij mannen (80,2 jaar). In 2023 was de levensverwachting bij mannen voor het eerst hoger dan 80 jaar. Tijdens de periode 2000-2023 steeg de levensverwachting echter sneller bij mannen (met 5,6 jaar) dan bij vrouwen (met 3,4 jaar), waardoor de genderkloof kleiner is geworden.

De levensverwachting neemt al decennia toe, behalve in 2012 en 2015, waar lichte dalingen werden waargenomen. In 2020 daalde de levensverwachting met één jaar, tot 80,8 jaar, als gevolg van COVID-19 gerelateerde oversterfte. In 2022 wordt een oversterfte van 5,1% waargenomen, geconcentreerd tijdens epidemische golven van COVID-19, tijdens periodes van hitte en tijdens griep- en bronchiolitisepidemieën [1]. In 2023 steeg de levensverwachting tot het hoogste niveau dat werd waargenomen, boven het niveau van 2019 (pre-COVID-periode).

De daling van de levensverwachting met één jaar tussen 2019 en 2020 kan vooral worden toegeschreven aan de groep 60 plussers. Bij mannen komt de daling van één jaar in levensverwachting vooral door de bijdrage van de leeftijdsgroep tussen 60 en 79 jaar (-0,55 jaar). Bij vrouwen is de grootste bijdrage aan de daling van de levensverwachting binnen de leeftijdsgroep 80+ (-0,59 jaar).

In alle gewesten ligt de levensverwachting boven het niveau van vóór COVID

In 2023 was de levensverwachting bij de geboorte het hoogst in het Vlaamse Gewest (83,2 jaar), gevolgd door het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest (82,2 jaar). De levensverwachting bij de geboorte was het laagst in het Waalse Gewest (80,6 jaar). De regionale verschillen in levensverwachting bij de geboorte zijn groter bij mannen dan bij vrouwen. Bij mannen was de levensverwachting in het Vlaamse Gewest 3,0 jaar hoger dan in het Waalse Gewest en 1,5 jaar hoger dan in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. Bij vrouwen was de levensverwachting in het Vlaamse Gewest 2,1 jaar hoger dan in het Waalse Gewest en 0,6 jaar hoger dan in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest.

Tijdens de periode 2000-2023 was de toename in de levensverwachting groter bij mannen dan bij vrouwen in de drie gewesten: bij mannen steeg de levensverwachting met respectievelijk 5,8, 5,1 en 5,3 jaar in het Vlaamse Gewest, het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, en het Waalse Gewest, terwijl de levensverwachting bij vrouwen met 3,6, 3,5 en 2,9 jaar toenam.

In 2023 is de levensverwachting in alle gewesten gestegen tot boven het niveau van 2019. 

De levensverwachting in de Duitstalige Gemeenschap bedroeg 81,9 jaar in 2023. De levensverwachting bij vrouwen (83,9 jaar) was 4,0 jaar hoger dan bij mannen (79,9 jaar).

De levensverwachting is het hoogst in Vlaams-Brabant en het laagst in Henegouwen

Er zijn belangrijke verschillen in levensverwachting tussen de verschillende provincies. Het verschil in levensverwachting tussen de provincie met de hoogste levensverwachting (Vlaams Brabant) en de provincie met de laagste levensverwachting (Henegouwen) is 4,8 jaar bij mannen en 3,4 jaar bij vrouwen. 

Met uitzondering van Waals-Brabant scoren de provincies in het Vlaamse Gewest beter op levensverwachting dan de provincies in het Waalse Gewest. 

Er is een groot verschil in levensverwachting tussen groepen met een hoge en lage sociaal-economische status

In 2019 werd een verschil in levensverwachting tussen verschillende sociaal-economische groepen waargenomen. De kloof in levensverwachting tussen de groep met de hoogste en de laagste sociaal-economische status bedroeg 8,9 jaar bij mannen en 6,0 jaar bij vrouwen. In 2020 daalde de levensverwachting in elke groep voor beide geslachten, met een kleinere daling in de hoogste sociaal-economische groep, waardoor de sociaal-economische verschillen in levensverwachting verder zijn toegenomen tot 9,3 jaar bij mannen en 6,3 jaar bij vrouwen. In beide jaren had de groep waarvoor de sociaal-economische status niet bepaald kon worden de laagste levensverwachting en in 2020 was de daling in levensverwachting het grootst in deze groep.

België zit in het EU-14 gemiddelde voor levensverwachting

In 2022 was de levensverwachting in België ongeveer gelijk aan het EU-14 gemiddelde.

3. Meer info

Bekijk de metadata voor deze indicator

SPMA: Standardized Procedures for Mortality Analysis in Belgium

Achtergrond

De levensverwachting op een bepaalde leeftijd is het aantal jaren dat een persoon van die leeftijd gemiddeld nog kan verwachten te leven op basis van de huidige sterftecijfers. De levensverwachting bij de geboorte is de meest gebruikte indicator van levensverwachting. Het is een goede indicator van de huidige gezondheidstoestand van een bevolking over alle generaties heen.

Het effect van een tijdelijke gezondheidscrisis, zoals de huidige COVID-19 pandemie, heeft belangrijke gevolgen voor het bepalen van de levensverwachting. In de periode na de pandemie zullen de sterftecijfers immers sterk verschillen van deze tijdens de crisis. Het is belangrijk om de levensverwachting in 2020 en 2021 te interpreteren rekening houdend met de COVID-pandemie.

De levensverwachting wordt op deze pagina uitgesplitst naar geslacht, gewest en sociaal-economische status, waarbij het opleidingsniveau gebruikt werd als sociaal-economische indicator.

De levensverwachting per sociaal-economische groep werd geanalyseerd door het demografisch instituut van de UCLouvain [3]. Elke sociaal-economische groep werd gedefinieerd aan de hand van een samengestelde indicator rekening houdend met het opleidingsniveau, de sociaal -professionele categorie, de woonomstandigheden en het gezinsinkomen. Elke persoon krijgt op basis van deze indicator een score op basis waarvan er vier kwartielen gedefinieerd worden die de vier sociaal-economische groepen definiëren: kansarm, middelmatig laag, middelmatig hoog en bevoordeeld. Wanneer informatie voor ten minste twee indicatoren ontbrak werd de sociaal-economische groep gedefinieerd als onbepaald. Bij de analyses werd er een overrepresentatie van inwoners van Brussel en inwoners van Afrikaanse origine vastgesteld in de onbepaalde groep.

Definities

EU-14

De EU-14 komt overeen met alle landen die tussen 1995 en 2004 tot de Europese Unie behoorden: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, en Zweden. We vergelijken de Belgische gezondheidsstatus met die van de EU-14 omdat deze landen vergelijkbare sociaaleconomische omstandigheden hebben. Opmerking: het Verenigd Koninkrijk is sinds 2020 niet mee opgenomen in de internationale vergelijking.

Levensverwachting bij de geboorte

De levensverwachting bij de geboorte is het gemiddelde aantal jaren dat een pasgeborene kan verwachten om te leven, als rekening wordt gehouden met de huidige referentiesterftecijfers en deze de komende jaren niet veranderen.

Sociaaleconomische groepen

Elke sociaal-economische groep werd gedefinieerd aan de hand van een samengestelde indicator rekening houdend met het opleidingsniveau, de sociaal -professionele categorie, de woonomstandigheden en het gezinsinkomen. Elke persoon krijgt op basis van deze indicator een score op basis waarvan er vier kwartielen gedefinieerd worden die de vier sociaal-economische groepen definiëren: kansarm, middelmatig laag, middelmatig hoog en bevoordeeld. Wanneer informatie voor ten minste twee indicatoren ontbrak werd de sociaal-economische groep gedefinieerd als onbepaald. Bij de analyses werd er een overrepresentatie van inwoners van Brussel en inwoners van Afrikaanse origine vastgesteld in de onbepaalde groep.

Referenties

1. Sciensano. Analyse van de oversterfte in 2022. https://www.sciensano.be/nl/pershoek/analyse-van-de-oversterfte-2022 
2. Statbel, 2000-2023. https://statbel.fgov.be/nl/themas/bevolking/sterfte-en-levensverwachting/sterftetafels-en-levensverwachting
3. Bourguignon M, Damiens J, Doignon Y, Eggerickx T, Fontaine S, Lusyne P, et al. Variations spatiales et sociodémographiques de mortalité de 2020-2021 en Belgique. L’effet de la pandémie Covid-19, Document de travail 27. Louvain-la-Neuve: Centre de recherche en démographie; 2021.
4. OECD Health Data. https://stats.oecd.org/

Gelieve deze pagina als volgt te citeren: Sciensano. Levensverwachting en Levenskwaliteit: Levensverwachting, Health Status Report, 15 Jul 2024, Brussel, België, https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/levensverwachting-en-levenskwaliteit/levensverwachting