De oorzaak van de variaties is zelden uniek, maar bestaat meestal in wisselende verhoudingen uit verschillende factoren vanuit de drie-eenheid die wordt gevormd door de patiënt, de zorgverlener en hun omgeving. We zouden die oorzaken ook kunnen uitsplitsen in oorzakelijke factoren die aan de vraag of het aanbod zijn gebonden.
Ook al kunnen de vastgestelde oorzaken soms wijzen op een niet-optimaal gebruik van de middelen, ze kunnen doorgaans niet altijd als ongegrond worden bestempeld en het bestaan van variaties mag dus niet automatisch worden beschouwd als een gebrek aan doeltreffendheid van het gezondheidszorgsysteem.
De oorzaken van de variaties moeten echter geval per geval worden bekeken, naargelang de geanalyseerde thematiek en de context ervan. Op basis van de categorisering van die factoren volgens vraag en aanbod, kunnen we een zeer beknopte opsomming geven van de grote categorieën van oorzaken die kunnen worden aangetroffen, zoals die door het KCE[1] werden opgelijst, met uitzondering van eventuele wisselvalligheden in de codering door de zorgverleners:
- Oorzaken gebonden aan de vraag :
- Epidemiologie van de aandoening
- Socio-economische variabelen
- Keuze van de patiënt
- Oorzaken gebonden aan het aanbod :
- Medische densiteit
- Toegang tot de zorg
- Karakteristieken en praktijkstijl van de zorgverlener
[1] J. Jacques, D. Gillain, F. Fecher, S. Van De Sande, F. Vrijens, D. Ramaekers, N. Swartenbroekx and P. Gillet (2006). Studie naar praktijkverschillen bij electieve chirurgische ingrepen in België: Federaal Kenniscentrum voor de gezondheidszorg (KCE). KCE Reports vol.42A.