Hiv

1. Kernboodschappen

2. Nieuwe diagnoses van hiv-infecties in 2022

In 2022 werden in België 597 nieuwe diagnoses van hiv-infecties gesteld (5,1 nieuwe diagnoses per 100.000 inwoners, of gemiddeld 1,6 gevallen per dag). Daarvan waren 68% van de nieuwe diagnoses bij mannen en 77% van de nieuwe hiv-infecties werd vastgesteld bij mensen tussen de 20 en 49 jaar oud.

Het aantal nieuwe hiv-diagnoses is in 2022 gestegen - maar nog altijd lager dan in de voorgaan de jaren

Het aantal nieuwe hiv-diagnoses is in 2022 met 14% gestegen ten opzichte van 2021. Maar in vergelijking met de voorgaande jaren is het totale aantal nieuwe hiv-diagnoses nog steeds aanzienlijk lager (-12% ten opzichte van 2019). 

Sinds de start van de hiv-epidemie begin jaren 80 en het einde van het jaar 2022 werden er in totaal 31.139 personen met hiv gediagnosticeerd en 5.458 gevallen van aids geregistreerd.

In Brussel is het aantal nieuwe hiv-diagnoses hoger dan in de rest van België

In 2022 werden van de 597 nieuwe diagnoses; 194 diagnoses gesteld in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, 249 in het Vlaamse Gewest, 147 in het Waalse Gewest en 7 nieuwe-diagnoses werede gesteld bij Belgen die in het buitenland verbleven.

Wanneer rekening wordt gehouden met het aantal inwoners, zijn de diagnosepercentages in het Vlaamse en Waalse Gewest vergelijkbaar, terwijl het percentage in het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest veel hoger ligt. Dit verschil is niet verrassend, aangezien een hogere prevalentie van hiv een veel voorkomend fenomeen is in grote steden. Het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest kan in feite beschouwd worden als een grote stad - met de sociaal-culturele kenmerken van een stedelijke context - terwijl de andere twee gewesten een mix zijn van landelijke, semi-stedelijke en stedelijke contexten.

Het aantal nieuwe diagnoses is lager dan in de jaren voor 2020, hoewel er een lichte stijging is in de drie regio's in 2021 en 2022

De daling die de afgelopen tien jaar op nationaal niveau werd vastgesteld, wordt weerspiegeld in de drie gewesten, met bijzonder weinig diagnoses in 2020, gevolgd door een lichte stijging in 2021 en 2022. Deze recente stijging is vooral te zien in het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest.

Diversificatie in de twee voornaamste populaties in België

De hiv-epidemie in België treft voornamelijk twee populaties: mannen die seks hebben met mannen (MSM), voornamelijk van Belgische of andere Europese nationaliteit, en mannen en vrouwen die het virus hebben opgelopen via heteroseksuele relaties voornamelijk afkomstig uit sub-Sahara-Afrika.

Zowel bij MSM als bij heteroseksuelen verandert de verdeling van nationaliteiten echter aanzienlijk in de loop van de tijd. Onder mensen die besmet zijn via heteroseksueel contact neemt het aandeel mensen met een sub-Saharaanse nationaliteit af (van 54% in 2013 naar 44% in 2022). In 2022 is het aantal diagnoses onder heteroseksuelen echter met 26% gestegen ten opzichte van 2021. Deze stijging is voornamelijk te wijten aan het grote aantal diagnoses onder heteroseksuele vrouwen van sub-Saharaanse afkomst.

In 2022 werden 248 nieuwe hiv-diagnoses gesteld onder MSM. Dit is een daling van 5% ten opzichte van 2021, waarmee de neerwaartse trend van de afgelopen jaren wordt voortgezet. Terwijl we een daling van 17% onder MSM van Belgische nationaliteit vaststelden, is het aantal diagnoses bij mensen met een Latijns-Amerikaanse nationaliteit toegenomen. In 2022 was de helft van de hiv-diagnoses onder MSM bij Belgen, 19% had een Latijns-Amerikaanse nationaliteit en 17% had een niet-Belgische Europese nationaliteit. In de leeftijdsgroep 20-29 jaar is er een toename van het aantal diagnoses in de afgelopen 2 jaar (+34% ten opzichte van 2021).

Meer dan duizend mensen in België leven met een niet gediagnosticeerde hiv-infectie

In 2022 schatte Sciensano het aantal mensen met een niet-gediagnosticeerde hiv-infectie [1] op basis van een tool ontwikkeld door ECDC [2]: 627 mensen met hiv in België waren zich niet bewust van hun seropositiviteit. Deze schattingen moeten echter met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden, gezien de aanzienlijke onzekerheid rond de schattingen voor de laatste 2 jaar afgeleid uit dit model. Op basis van de ECDC-tool lijkt het aantal mensen met niet-gediagnosticeerde hiv in België sinds 2011 gestaag te dalen.

3. Meer informatie

Bekijk de metadata voor deze indicator

Hiv-bewaking - Sciensano 

Achtergrond

Overdracht van hiv

Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) zoals het humaan immunodeficiëntie virus (hiv) worden voornamelijk verspreid door seksueel contact van persoon tot persoon. Daarnaast kan hiv worden overgedragen via bloedproducten en weefseloverdracht en van moeder op kind tijdens zwangerschap of borstvoeding.

Hiv kan zonder symptomen aanwezig zijn, wat de overdracht ervan kan vereenvoudigen. Hiv is één van de meest ernstige overdraagbare ziekten in Europa.  Infectie met het virus kan, indien geen antiretrovirale (ART) behandeling wordt gestart, leiden tot ernstige moribiditeit (acquired immunodeficiency syndrome (aids)) en vereist een levenslange behandeling. 

Hiv is een vermijdbare infectie, die voorkomen kan worden omdat de overdracht grotendeels te voorkomen is door gedragsmaatregelen (vb. veilig seksueel contact en/of veilige injectienaalden). Daarom is de hiv-incidentie in een bepaalde populatie een indicator voor het succes of falen van beschikbare preventiestrategieën. Sinds 2017 wordt het gebruik van pre-exposure profylaxe tegen hiv (PrEP) in België terugbetaald. 

Surveillance van hiv in België

De epidemiologische surveillance van hiv in België dateert van 1985 en wordt uitgevoerd door Sciensano op basis van de registratie van de nieuwe hiv-diagnoses. Deze gegevens worden gerapporteerd door de zeven aids-referentielaboratoria die alle bevestigingen van positieve hiv-screeningtests uitvoeren. Naast de registratie van het aantal nieuw gediagnosticeerde hiv-positieven, verzamelen de laboratoria ook epidemiologische basisgegevens over geslacht, leeftijd, nationaliteit, waarschijnlijke besmettingsweg en klinisch stadium op het moment van de diagnose. Sciensano verzamelt ook gegevens over de mensen met hiv (PLWH) in België (hiv-cohortgegevens) van de aids-referentielaboratoria en de hiv-referentiecentra.

Naast de nieuw gediagnosticeerde gevallen, schat Sciensano ook het totaal aantal mensen met hiv in, waardoner zij die nog niet gediagnosticeerd zijn [1] en zij die leven met een gediagnosticeerde infectie. Om de niet gediagnosticeerde populatie van patiënten met hiv te schatten wordt een instrument gebruikt dat werd ontwikkeld aanhet European Center for Disease Prevention and Control (ECDC), genaamd de ECDC hiv Modeling Tool [2]. De hiv-cohortgegevens worden gebruikt om het aantal mensen met een gediagnosticeerde infectie te schatten.

Het ECDC en het Regionaal Bureau voor Europa van de WHO coördineren gezamenlijk de hiv/aids-surveillance in Europa [3]. Het is echter moeilijk om de beschikbare gegevens internationaal te kunnen vergelijken, aangezien er grote verschillen zijn in de nationale surveillancesystemen qua rapportering en vertraging in de rapportering.

Definities

Hiv/aids

Hiv en aids zijn de afkortingen van "Human Immunodeficiency Virus" (hiv) en "Acquired Immune Deficiency Syndrome" (aids). Een hiv-infectie is initieel meestal asymptomatisch, hoewel mensen soms griepachtige symptomen kunnen ervaren. Dit wordt gevolgd door een langdurige periode zonder symptomen. Als de infectie voortschrijdt, verstoort dit meer het immuunsysteem, waardoor het risico op het ontwikkelen van infecties zoals tuberculose, evenals andere opportunistische infecties en tumoren die zeldzaam zijn bij mensen met een normale immuunfunctie, toeneemt. Deze late symptomen van infectie worden aids genoemd. Sinds het einde van de jaren negentig bestaat er efficiënte antiretrovirale behandeling die de progressie van de ziekte kan afremmen.

Nieuwe hiv-diagnoses

Een nieuwe hiv-diagnose wordt gedefinieerd als een eerste hiv-diagnose. Mensen, voornamelijk mensen uit het buitenland, met een hiv-diagnose of in zorg voor hiv in een ander land voordat hun diagnose in België werd bevestigd, worden apart behandeld. Mensen met een gekende hiv-infectie vertegenwoordigen geen populatie die voordeel had kunnen halen uit preventiemaatregelen in België en worden daarom apart gepresenteerd. Meer informatie over hen is te vinden in het epidemiologisch jaarverslag.

Referenties

[1] Epidemiologie van aids en hiv-infectie in België. Toestand of 31 december 2022. Brussel: Sciensano; 2023. https://www.sciensano.be/nl/biblio/epidemiologie-du-vih-en-belgique-situation-au-31-decembre-2022

[2] European Centre for Disease Prevention and Control. HIV Modelling Tool. 2015. https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/hiv-modelling-tool

[3] European Centre for Disease Prevention and Control/WHO Regional Office for Europe. HIV/AIDS surveillance in Europe 2023 – 2022 data. Stockholm: ECDC; 2022. https://www.who.int/europe/publications/i/item/9789289060462

Gelieve deze pagina als volgt te citeren: Sciensano. Overdraagbare aandoeningen: HIV, Health Status Report, 11 Jan 2024, Brussel, België, https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/overdraagbare-aandoeningen/hiv-en-andere-seksueel-overdraagbare-aandoeningen