Kosten van Ziekte

De economische impact van ziekten op de samenleving

Dit hoofdstuk presenteert de resultaten van de schattingen van de ziektekosten voor de Belgische nationale ziektelaststudie (BeBOD). De BeBOD studie kwantificeert onder andere de impact van 38 ziekten op de gezondheid in termen van 'disability-adjusted life years' (gezonde levensjaren die verloren gaan door morbiditeit en mortaliteit).

De studie naar de ziektekosten vult de schattingen van de impact van ziekten op de gezondheid aan door de economische impact van ziekten op onze samenleving te beschrijven. Door zowel naar de gevolgen voor de gezondheid als de economische gevolgen te kijken, hebben overheden en dienstverleners een degelijk overzicht aan informatie om uit te zoeken wat het belangrijkst is en om plannen en beleid op te stellen die aan de behoeften van de getroffen personen voldoen.

Om de economische impact van ziekten in België te berekenen, hebben we een schatting gemaakt van de kosten van ziekenhuisopnames en polikliniekbezoeken, inclusief medicatie (directe medische kosten). We analyseerden zelfgerapporteerde niet-overdraagbare aandoeningen, gezondheidsaandoeningen gedefinieerd op basis van medicicatiegebruik, kanker, en ziekenhuisverblijven.

1. Zelfgerapporteerde niet-overdraagbare gezondheidsaandoeningen
   In 2018 hadden musculoskeletale aandoeningen de hoogste economische last van alle zelf gerapporteerde gezondheidsaandoeningen opgenomen in de analyse. Musculoskeletale aandoeningen komen vaak voor en gaan gepaard met matig hoge medische kosten. De totale medische kosten van zelf gerapporteerde gezondheidsaandoeningen waren in 2018 lager dan in 2013, behalve voor oogaandoeningen.
2. Gezondheidsaandoeningen gebaseerd op medicatiegebruik
   De economische last van diabetes is hoog. De hoge kosten van diabetes zijn te wijten aan het feit dat de ziekte veel voorkomt. De kosten van diabetes zijn sinds 2014 gestegen.
3. Kanker
   Longkanker is de duurste vorm van kanker, gevolgd door colorectale kanker en borstkanker. Longkanker komt vaak voor en de behandeling ervan is duur. Veel van de dure vormen van kanker kunnen worden voorkomen door risicofactoren zoals roken, obesitas en omgevingsstress aan te pakken.
4. Ziekenhuisverblijven
   De kosten van een ziekenhuisverblijf zijn het hoogst voor beroertes. De gemiddelde kosten van een ziekenhuisverblijf voor hart- en vaatziekten (beroertes, hartaanvallen) zijn hoog. De kosten van ziekenhuisverblijven voor beroertes lijken de afgelopen jaren te zijn gestegen.

Wat betekent het als een ziekte gelinkt is aan hoge direct medische kosten?

Het is belangrijk om te begrijpen dat ziekten en hun effecten op individuen, de maatschappij en het gezondheidssysteem ingewikkeld zijn. Een ziekte kan een grote impact hebben op een individu maar niet veel kosten in termen van gezondheidsuitgaven, of omgekeerd. Als een ziekte hoge menselijke kosten met zich meebrengt maar weinig geld kost, betekent dat niet automatisch dat er meer geld aan gezondheidszorg moet worden besteed. Sommige behandelingen zijn duurder, en voor zaken zoals letsels door wegverkeer en rookgerelateerde ziekten kunnen de oplossingen, investeringen en acties buiten het gezondheidssysteem vallen zoals in onderwijs, transport, milieugezondheid of andere sociale diensten[1].

Verschillende ziekten, verschillende gegevensbronnen

De kosten van de verschillende ziekten worden geschat op basis van verschillende gegevensbronnen. De beste gegevensbron voor elke ziekte wordt bepaald door een kritische beoordeling [2].Momenteel zijn de schattingen gebaseerd op vier verschillende gegevensbronnen:

1. Zelfgerapporteerde niet-overdraagbare gezondheidsaandoeningen
   Gezondheidsenquête gekoppeld aan gegevens van het Intermutualistisch Agentschap [3,4]
2. Gezondheidsaandoeningen gebaseerd op medicatiegebruik
   Permanente Steekproef van het Intermutualistisch Agentschap [5]
3. Kanker
   Belgisch Kankerregister gekoppeld aan gegevens van het Intermutualistisch Agentschap [6]
4. Ziekenhuisverblijven
   Gegevens over ziekenhuisverblijven van de Technische Cel (FOD Volksgezondheid/RIZIV) [7,8]

We presenteren de kosten van de verschillende ziekten per gegevensbron, omdat het moeilijk is om kosten uit verschillende gegevensbronnen te vergelijken.