Beste lezer,
In deze nieuwe editie van Blikvanger Gezondheidszorg geven we een update rond het thema “Geestelijke gezondheidszorg” dat een eerste maal in 2021 werd belicht.
Het belangrijkste doel van het beleid met betrekking tot geestelijke gezondheidszorg bestaat erin om personen met psychische en psychiatrische problemen zo snel mogelijk de gepaste begeleiding, opvang en/of zorg aan te bieden. Ondersteuning en ontwikkeling van de mentale veerkracht van de burgers is een rode draad doorheen de verschillende vormen van begeleiding en zorg.
Het aanbod voor geestelijke gezondheidszorg (GGZ) in ons land is zeer divers, uitgebreid en complex. Er bestaat een breed welzijns- en gezondheidslandschap waar mensen met psychische problemen terecht kunnen: psychologen, psychiaters, huisartsen, wijkgezondheidscentra, centra algemeen welzijnswerk, centra geestelijke gezondheidszorg, initiatieven beschut wonen, psychiatrische verzorgingstehuizen, psychiatrische ziekenhuizen, psychiatrische afdelingen in algemene ziekenhuizen, ... Afhankelijk van de ernst van de problematiek worden mensen doorverwezen voor meer gespecialiseerde hulpverlening. Er wordt vastgesteld dat deze doorverwijzing niet altijd even vlot verloopt. De versnipperde politieke bevoegdheden belemmeren de meest optimale organisatie van de zorg.
In het verleden was het beleid zowel in de acute als in de meer langdurige zorg gebaseerd op een strikt onderscheid tussen verschillende diensten. Dit onderscheid hield weinig rekening met de concrete noden van de patiënten. Vanuit die vaststelling werd door de bevoegde overheden gekozen om een meer gemeenschapsgerichte GGZ te ontwikkelen, gebaseerd op de noden van personen met psychische problemen en vertrekkende vanuit hun concrete leef- en werkomgeving.
Door alle instellingen, diensten en initiatieven in de GGZ zo goed mogelijk te laten samenwerken in netwerken en zorgcircuits, wordt ernaar gestreefd een continu en aangepast GGZ-aanbod te garanderen. Met een vraag-gestuurde GGZ wordt getracht residentiële opnamen zoveel mogelijk te voorkomen en het verblijf in een residentiële setting zo kort mogelijk te houden wanneer opname onvermijdelijk is. Hierbij krijgt de residentiële zorg een intensiever karakter.
De ingeslagen weg van de vermaatschappelijking van de zorg wordt gecontinueerd en verder uitgebouwd. In die zin werd tijdens de Interministeriële Conferentie (IMC) Volksgezondheid van 2 december 2020 een protocolakkoord afgesloten over de gecoördineerde aanpak voor de versterking van het psychisch zorgaanbod. Dit akkoord gaat vooral over de versterking van het zorgaanbod in de eerstelijnszorg om vlot toegankelijke en betaalbare zorg aan te bieden. Conform het perspectief van “Public mental health”, de beschikbare middelen en de wetenschappelijke kennis ligt de nadruk op groepszorg, vroegtijdige interventie en vroegtijdige opsporing. De persoon met een psychische klacht krijgt gepersonaliseerde zorg op basis van een gespreid, geïntegreerd, samenwerkend, proactief en multidisciplinair zorgaanbod. De lokale toegankelijkheid tot zorg en tot zorgverleners is een centraal element van deze conventie.
In deze vernieuwde Blikvanger focussen we enerzijds op het aanbod en activiteit in de psychiatrische ziekenhuizen (PZ) en de psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen (PAAZ) zowel voor kinderen en jongeren als volwassenen. We zoomen verder in op de organisatie m.b.t. de zorg voor geïnterneerden. In een volgend hoofdstuk worden enkele initiatieven inzake de hervorming van de geestelijke gezondheidszorg uitgelicht. Ten slotte worden verscheidene beleidsprojecten toegelicht die als doel hebben specifieke doelgroepen een aangepast zorgaanbod te bieden. Hierbij komen projecten in het kader van verslavingszorg, eetstoornissen, slachtoffers van seksueel geweld en interculturele bemiddeling aan bod.
We wensen u veel leesgenot met deze nieuwe editie.
Sabine Stordeur,
Directrice-generaal Gezondheidszorg