Op 30 maart 2015 keurde de Interministeriële Conferentie (IMC) Volksgezondheid de “Gids naar een nieuw geestelijk gezondheidsbeleid voor kinderen en jongeren (GGKJ)” goed. Daarin werden de krijtlijnen geschetst van een integraal en geïntegreerd geestelijk gezondheidsbeleid voor kinderen en jongeren.
Het is enerzijds een integraal beleid omdat het gaat van gezondheidspromotie en preventie, naar eerstelijnszorg en ambulante zorg, tot hoog gespecialiseerde residentiële zorg. Anderzijds is het integraal beleid omdat het bedoeld is voor alle kinderen en jongeren van 0 tot 23 jaar. Het is geïntegreerd omdat het de naadloze samenwerking nastreeft tussen voorzieningen en hulpverleners uit de geestelijke gezondheidszorg, uit de bredere gezondheidszorg en het maatschappelijk veld.
Vrijwel meteen werden er 11 GGKJ-netwerken gecreëerd die zich richten op kinderen, jongeren en jongvolwassenen. De werkingsgebieden van deze netwerken vallen samen met de territoria van de provincies en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest[1].
De GGKJ-netwerken spelen zo snel en zo continu mogelijk in op de noden van kinderen, jongeren en hun context of leefomgeving. Elk netwerk bestaat uit alle relevante actoren, diensten, instellingen, zorgaanbieders, etc. van betrokken sectoren die samenwerken en hun beleid op elkaar afstemmen.
Om de hulpverlening te optimaliseren ontwikkelen de GGKJ-netwerken een aantal programma’s en modules gefinancierd door de federale overheid.
Meer specifiek gaat het over:
- Programma’s crisiszorg en langdurige zorg waarin naast een mobiel aanbod wordt voorzien in plaatsen voor kortdurende opvang en acute behandeling van jongeren in een niet-levensbedreigende crisissituatie met daaraan gekoppeld casemanagement.
- Er wordt ook geïnvesteerd in expertise- en kennisuitwisseling tussen alle betrokken actoren omtrent:
- individuele kinderen, jongeren en hun context;
- specifieke subdoelgroepen van jongeren
- alle kinderen en jongeren binnen het GGKJ-werkingsgebied.
- We spreken dan van het programma intersectorale consult en liaison en van lerende netwerken.
- Daarnaast worden modules dubbeldiagnose tot stand gebracht waarin zorgtrajecten op maat worden voorzien voor kinderen met een verstandelijke beperking in combinatie met psychische problemen, inclusief crisisaanbod en time-out mogelijkheden.
Bovendien zijn ook de kinder- en jeugdpsychiatrische ziekenhuisdiensten, evenals de forensisch psychiatrische eenheden voor jongeren versterkt door toevoeging van extra personeel. Zij dragen niet alleen bij aan de optimale werking van die diensten maar voorzien tevens in zogenaamde brugfuncties van zorgtoeleiding en zorgtransmissie. Dat betekent dat jonge patiënten reeds voor hun opname in een psychiatrische ziekenhuisdienst worden begeleid en dat hun vertrek wordt voorbereid van bij de aanvang van de opname.
Om de patiëntenstroom naar deze diensten in te dijken worden ook liaisonteams ingezet. Ze bestaan uit psychiaters, psychologen en psychiatrisch verpleegkundigen en bieden begeleiding en zorg in niet-psychiatrische ziekenhuisdiensten, zoals bv. pediatrie en spoed. Daarnaast bieden ze ondersteuning aan zorgverleners in deze niet-psychiatrische ziekenhuisdiensten.
De GGKJ-netwerken krijgen ook de mogelijkheid om innovatieve projecten te realiseren binnen zogenaamde programma-overschrijdende werven. Gaande van bijkomende vormen van liaison waarbij teams met psychiatrische expertise zorg aanbieden in niet-psychiatrische ziekenhuisdiensten tot het creëren van proeftuinen voor jongeren in de transitieleeftijd tot 23 jaar.
Om al die programma’s, modules en projecten te realiseren worden meer dan 700 bijkomende voltijdse equivalenten ter beschikking gesteld aan de netwerken.
Tot slot zijn de GGKJ-netwerken de drijvende kracht achter de uitbouw van het psychologisch zorgaanbod in de eerste lijn voor kinderen en jongeren (zie verder).
[1]In de Duitstalige Gemeenschap wordt momenteel, via een specifiek pilootproject, een netwerk gecreëerd dat zal voorzien in de opvolging en de zorg voor alle leeftijdsdoelgroepen: kinderen, jongeren, volwassenen én ouderen.