De activiteiten van ziekenhuizen worden georganiseerd in diensten, functies en zorgprogramma’s.
Diensten groeperen activiteiten, die aan een specifieke locatie in het ziekenhuis zijn verbonden. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen hospitalisatiediensten, waar patiënten verblijven, en medische of medisch-technische diensten, waarbij bepaalde specifieke diensten, die speciale expertise of apparatuur vereisen, worden verleend. Medische diensten zijn onder meer de transplantatiecentra of brandwondencentra. Medisch-technische diensten omvatten onder andere medische beeldvormingsdiensten (CT-scan, MRI, Pet-scanner, ...), centra voor menselijke erfelijkheid, radiotherapiediensten en nierdialysecentra.
Functies zijn ziekenhuisactiviteiten beschikbaar voor alle diensten van het ziekenhuis. Verscheidene functies zijn onderworpen aan specifieke normen en controles door de bevoegde gemeenschap of het bevoegd gewest. Functies omvatten o.m. de ziekenhuisapotheek, de palliatieve zorg, een dienst voor intensieve zorg en spoedgevallendienst, een ziekenhuisbloedbank, bemiddeling, pijnbestrijding en een labo voor klinische biologie.
Zorgprogramma’s zijn een organisatorisch kader voor het implementeren van ‘zorgtrajecten’ voor een specifieke doelgroep. Het zijn combinaties van de hospitalisatiediensten, medische of medisch-technische diensten en functies die nodig zijn voor een kwaliteitsvolle zorg.
Er bestaan momenteel verschillende zorgprogramma’s:
- Het zorgprogramma ‘cardiale pathologie’
- Het zorgprogramma ‘reproductieve geneeskunde’
- Het zorgprogramma voor kankerpatiënten
- Het zorgprogramma voor kinderen
- Het zorgprogramma voor geriatrische patiënten
- Het zorgprogramma ‘beroertezorg’
Meer weten over de locatie en diensten die de verschillende ziekenhuizen aanbieden: https://www.health.belgium.be/nl/gezondheid/organisatie-van-de-gezondheidszorg/delen-van-gezondheidsgegevens/gezondheidszorginstellingen
Soorten ziekenhuisdiensten
Elke dienst binnen een ziekenhuis moet erkend zijn en voldoen aan specifieke normen: o.m. aangaande de minimale beddencapaciteit, het vereiste activiteitenniveau, de technische uitrusting en het aantal medische, paramedische en zorgverleners.
Aan elke dienst wordt een index of kenletter toegewezen die de subgroep van patiënten identificeert. Om een beter overzicht te kunnen bieden, groeperen we de verschillende soorten diensten naargelang de aard van de aandoeningen die hier doorgaans worden behandeld:
- Acute bedden: zijn bedden bestemd voor opname met een relatief korte duur: bv. bedden voor chirurgie (index C), interne geneeskunde (index D), pediatrie (index E), zorg voor premature baby’s (index NIC), materniteit (index M).
- Geriatrische bedden: zijn bedden voor de zorg van geriatrische patiënten (index G).
- Chronische bedden: zijn bedden bestemd voor een langere ziekenhuisopname of voor patiënten die een chronische behandeling nodig hebben: bv. bedden voor revalidatie (index S1 voor cardiopulmonaire aandoeningen, S2 voor locomotorische aandoeningen, S3 voor neurologische aandoeningen, S5 voor chronische polypathologieën en S6 voor psychogeriatrische aandoeningen) en bedden voor palliatieve zorg (index S4).
- Psychiatrische bedden en plaatsen: zijn bedden of plaatsen bestemd voor de verzorging van patiënten met psychische stoornissen, eventueel alleen overdag of ‘s nachts: bv. bedden of plaatsen voor observatie en neuro-psychiatrische behandeling van volwassenen (index A, A1, A2, T en T1) of van kinderen (index K, k1 en k2).
Evolutie van het aantal erkende ziekenhuisbedden
De evolutie in de vergrijzing van de bevolking en de innovatie in de gezondheidszorg kunnen vertaald worden in de evolutie van het aantal erkende bedden in de ziekenhuizen. Sinds 1995 zien we een daling van het aantal erkende ‘acute’ bedden in het ziekenhuis (-24%). De reden hiervoor is dat patiënten over de jaren heen minder lang in het ziekenhuis moeten verblijven voor bepaalde ziektes en ingrepen. Voor de geriatrische (+29%), gespecialiseerde (+370%) en psychiatrische bedden (+67%)[1], zien we een omgekeerde beweging. Daar kennen we een stijging van het aantal bedden sinds 1995 wat mede door de vergrijzing van de bevolking kan verklaard worden. In totaal observeren we een daling van 2.395 bedden (-4%) in de Belgische ziekenhuizen. Tussen 2010 en 2015 zien we een toename van het aantal erkende bedden ten gevolge van fusies tussen algemene en gespecialiseerde ziekenhuizen[2].
Evolutie van het aantal erkende bedden in algemene ziekenhuizen
Geografische verdeling van het aantal erkende ziekenhuisbedden per 100.000 inwoners
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft het hoogste aantal bedden per 100.000 inwoners. Op de tweede en derde plaats vinden we respectievelijk West-Vlaanderen en Henegouwen. Waals-Brabant en Vlaams-Brabant zijn de provincies met het laagste aantal bedden.
Aantal erkende bedden per 100.000 inwoners per provincie en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
[1]Bevroren bedden worden meegeteld gezien de erkenning hiervoor behouden blijft.
[2]Bron: CIC op 01/01/2023