Tuberculose

1. Key messages

2. Tuberculose-incidentie

België is een land met een lage tuberculose-incidentie met 7,4 gevallen per 100.000 inwoners in 2022

In 2022 werden 852 nieuwe gevallen van tuberculose gemeld in België (7,4 gevallen/100.000 inwoners). Mannen werden ongeveer 2 keer vaker door de ziekte getroffen dan vrouwen, met 68% van de nieuwe gevallen bij mannen in 2022 in België. Van alle gevallen was 39% van de tuberculosepatiënten die in 2022 werden gediagnosticeerd, tussen 25 en 44 jaar oud.

Van alle Belgische gewesten heeft het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de hoogste tuberculose-incidentie

Van het totaal aantal nieuw geregistreerde gevallen werd 44% tuberculosegevallen geregistreerd in het Vlaams Gewest (n=371), 32% in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (n=272) en 25% in het Waals Gewest (n=209). Rekening houdend met het aantal inwoners in elk gewest, was de incidentie vier keer hoger in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (22,2 gevallen/100.000) in vergelijking met het Waals Gewest (5,7 gevallen/100.000) en het Vlaams Gewest (5,5 gevallen/100.000). De incidentiecijfers in het Vlaams Gewest en het Waals Gewest waren vergelijkbaar, met iets hogere cijfers in het Waals Gewest.

Tuberculose komt vaker voor bij mensen met een buitenlandse nationaliteit

In 2022 vond 62% van de nieuwe tuberculosegevallen plaats bij mensen met een buitenlandse nationaliteit in België. Dit aandeel was hoger in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (70%) in vergelijking met het Waals Gewest en het Vlaams Gewest (respectievelijk 54% en 62%). Onder Belgen was de incidentie 4,3 keer hoger in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (10,3/100.000) in vergelijking met het Vlaams Gewest (2,4/100.000), en 3,4 keer hoger in vergelijking met het Waals Gewest (3,0/100.000). Bij niet-Belgen was de incidentie 1,5 keer hoger in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (43,5/100.000) in vergelijking met het Vlaams Gewest (29/100.000), en 1,2 keer hoger in vergelijking met het Waals Gewest (34,8/100.000).

De verdeling van de incidentie naar leeftijd en geslacht varieerde volgens de nationaliteit in 2022. Bij de Belgen nam de incidentie toe met de leeftijd bij mannen, met een piek in de leeftijdsgroep 60-74 jaar. De incidentie was hoger bij mannen dan bij vrouwen in alle leeftijdscategorieën, behalve bij kinderen (0-14 jaar). De algemene man-vrouwverhouding nam toe met de leeftijd, waarbij de incidentie 4,0 keer hoger was bij mannen boven de 75 jaar.

Onder niet-Belgen werd de hoogste incidentie waargenomen in de leeftijdsgroep 15-29 jaar, met bijzonder hoge percentages bij mannen. De laagste incidentie onder niet-Belgen werd waargenomen bij vrouwen tussen 60 en 74 jaar en bij jongens (0-14 jaar). Als we kinderen (0-14 jaar) buiten beschouwing laten, was de incidentie 1,6 tot 4,3 keer hoger bij mannen dan bij vrouwen in alle leeftijdsgroepen, met de hoogste man-vrouw verhoudingen in de leeftijdsgroepen 60-74 jaar en 15-29 jaar.

Gevallen van tuberculose worden vaker gemeld in de grotere steden in België

In 2022 kwam tuberculose vaker voor in grote steden waar meer risicogroepen wonen:

• De incidentie in de stad Brussel was het hoogst (22,2 nieuwe gevallen/100.000); het was 3 keer hoger in vergelijking met de algemene incidentie in België (7,4 nieuwe gevallen/100.000).
• De incidentie was ook hoog in Antwerpen (14,9 nieuwe gevallen/100.000), gevolgd door Gent (11,7 nieuwe gevallen/100.000), Luik (11,3 nieuwe gevallen/100.000) en Charleroi (10,9 nieuwe gevallen/100.000).
• Brugge was de enige stad waar de tuberculose-incidentie lager was dan het nationale gemiddelde (5,1 nieuwe gevallen/100.000).

In 2022 bleef de incidentie van tuberculose laag

Het aantal nieuwe gevallen van tuberculose neemt al meer dan 40 jaar af, hoewel de afname sinds de jaren negentig vertraagt en de laatste jaren stagneert. De incidentie daalde in 2007 voor het eerst onder het niveau van 10 gevallen/100.000, waardoor het land tot de landen met een lage incidentie behoort. In 2022 bleef de incidentie (7,4 gevallen/100.000; n=852) laag en was zelfs iets lager vergeleken met de incidentie van 2021 (7,6 gevallen/100.000; n=875). Het is iets hoger dan in 2020 (7,2/100.000), wat de laagste incidentie was die ooit in België werd waargenomen, wat waarschijnlijk te wijten is aan de context van de COVID-19-pandemie (waaronder moeilijke toegang tot zorg, complexere gegevensverzameling, onderrapportage, insluitingsmaatregelen, barrièremaatregelen, voorzien in noodopvang voor bevolkingsgroepen, grenssluitingen, enz.) Terwijl de lagere incidenties in 2020 en 2021 konden worden verklaard door COVID-19, is dit niet langer het geval voor de lage incidentie in 2022.

Sinds 1981 daalt de incidentie in alle drie de gewesten, met meer variaties in Brussel:

• In het Waals Gewest daalde de incidentie tot 5,7/100.000 in 2022, na een statistisch niet-significante stijging tot 7,2/100.000 in 2021, tegenover 5,6/100.000 in 2020.
• In het Vlaams Gewest steeg de incidentie tot 5,5 gevallen/100.000 in 2022, na een aanhoudende daling van 5,4 gevallen/100.000 in 2020 tot 5,1 gevallen/100.000) in 2021.
• In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest daalde de incidentie licht van 22,8 gevallen/100.000 in 2021 tot 22,2 gevallen/100.000 in 2022.

Hoewel België een land met een lage incidentie is, staat het op de derde plaats van EU-landen wat betreft tuberculose-incidentie

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)[4] lag de geschatte incidentie in Belgie in 2022 boven het EU-14 -gemiddelde, waardoor het land na Portugal en Luxemburg de 3e plaats in de EU-14 innam.

Internationale vergelijkingen op basis van gerapporteerde gegevens moeten met voorzichtigheid worden geïnterpreteerd, omdat de methoden voor het verzamelen van gegevens per land verschillen. Daarom heeft de Global Task Force on TB Impact Measurement van de WHO [1] een methodologie ontwikkeld om rekening te houden met onderrapportage, over- en onderdiagnose in tuberculoseschattingen. Dit verklaart waarom de incidentie in België in deze internationale vergelijking (7,8 nieuwe gevallen per 100.000) anders is dan de incidentie uit de publicatie van het Belgische tuberculoseregister (7,4 gevallen per 100.000).

3. Meer info

Bekijk de metadata voor deze indicator

Fonds des affections respiratoires (FARES)
Vereniging voor Respiratoire Gezondheid (VRGT)

Achtergrond

Tuberculose is een ziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie genaamd Mycobacterium tuberculosis die meestal de longen aantast.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) doen zich elk jaar meer dan 10 miljoen nieuwe gevallen van tuberculose voor. De ziekte staat wereldwijd in de top 10 van doodsoorzaken en is na COVID-19 in 2022 de tweede doodsoorzaak door één infectieagens. België behoort tot de “landen met een lage incidentie” met minder dan 10 nieuwe gevallen van tuberculose per 100.000 inwoners per jaar [1].

Tuberculose kan tegenwoordig effectief behandeld worden met een succespercentage van 81% in 2021 in België. In België is de behandeling gratis voor de hele bevolking, ook voor mensen zonder ziektekostenverzekering. Toch sterft nog 7,4% van de tuberculosepatiënten voor het einde van de behandeling [2].

De belangrijkste risicofactoren voor tuberculose zijn contacten met geïnfecteerde mensen, armoede, slechte voedingstoestand en immunodeficiëntie. Sommige mensen lopen meer kans om besmet te raken met tuberculose omdat ze meer blootstaan aan de risicofactoren, zoals gezondheidswerkers en kwetsbare bevolkingsgroepen zoals daklozen, gevangenen en migranten afkomstig uit landen met een hoge tuberculoseprevalentie.

De gegevens in dit hoofdstuk zijn afkomstig uit het Belgische tuberculoseregister 2022, geschreven door de Fonds des Affections Respiratoires (FARES) [2] en de Vereniging Respiratoire Gezondheid (VRGT) [3].

De incidentie wordt berekend als het aantal nieuwe gevallen gedeeld door het aantal mensen dat geregistreerd staat in het nationale register. De incidentie bij niet-Belgen is licht overschat, omdat gevallen bij niet-geregistreerde migranten worden meegeteld in de teller, terwijl de noemer alleen de geregistreerde migranten kon omvatten.

Definities

EU-14

De EU-14 bestaat uit alle landen die tussen 1995 en 2004 deel uitmaakten van de Europese Unie: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje en Zweden. We vergelijken de Belgische gezondheidstoestand met die van de EU-14 omdat deze landen gelijkaardige socio-economische omstandigheden hebben. Let op: Het Verenigd Koninkrijk is niet opgenomen omdat het de EU heeft verlaten.

Tuberculosegeval

Volgens de door de WHO aanbevolen definities [5] wordt een tuberculosegeval gedefinieerd als een geval van actieve tuberculose dat klinisch gediagnosticeerd is door een clinicus of een andere arts of bacteriologisch bevestigd is. Klinisch gediagnosticeerde gevallen omvatten “gevallen gediagnosticeerd op basis van röntgenafwijkingen of suggestieve histologie en extrapulmonale gevallen zonder laboratoriumbevestiging”. [5].

Referenties

1. Global tuberculosis report 2023. Geneva: World Health Organization; 2023 https://www.who.int/publications/i/item/9789240083851
2. Registre belge de la tuberculose 2022, FARES asbl, March 2024. https://fares.be/tuberculose/publications/rapports-epidemiologiques/fares-registretbc2022_3.pdf
3. Tuberculoseregister België 2022, Vereniging Respiratoire Gezondheid (VRGT) vzw. https://tuberculose.vrgt.be/sites/default/files/2022%20Tuberculoseregister%20Belgi%C3%AB%20finaal_0.pdf
4. WHO Regional Office for Europe/European Centre for Disease Prevention and Control. Tuberculosis surveillance and monitoring in Europe 2024 – 2022 data. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe; and Stockholm: European Centre for Disease Prevention and Control; 2024. https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/tuberculosis-surveillance-and-monitoring-europe-2024-2022-data
5. Definitions and reporting framework for tuberculosis – 2013 revision, updated December 2014. Geneva: World Health Organization; 2015. https://www.who.int/tb/publications/definitions/en/

Gelieve deze pagina als volgt te citeren: Sciensano. Overdraagbare Aandoeningen: Tuberculose, Health Status Report, 29 juli 2024, Brussel, België, https://www.gezondbelgie.be/nl/gezondheidstoestand/overdraagbare-aandoeningen/tuberculose