Gegevens

Laatst bijgewerkt: 20 januari 2023

Protocolakkoord voor de versterking van het psychisch zorgaanbod

Om in te spelen op de toename van de psychosociale problemen gelinkt met de COVID-19-pandemie werd een uitbreiding van de terugbetaling voor eerstelijns psychologische zorg goedgekeurd. Hierdoor helpt men naast volwassenen ook kinderen, adolescenten en 65-plussers om een eerstelijnshulpverlener te raadplegen m.b.t. milde tot matige psychische problemen.

In de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid (IMC) werd daarbovenop door de bevoegde Ministers een protocolakkoord afgesloten over een gecoördineerde aanpak voor de versterking van het psychologisch zorgaanbod in de eerstelijnszorg. Het akkoord bepaalt enkele prioritaire doelgroepen, zoals kinderen en ouders in kwetsbare gezinnen, jongvolwassenen, mensen met bestaande geestelijke gezondheidsproblemen,… Voor deze versterking wordt bijkomend budget voorzien van €112,5 miljoen. Dit betreft in totaal een equivalent van 1.986 voltijds equivalenten (VTE) psychologische hulpverleners.

Meer weten over het protocolakkoord voor de versterking van het psychisch zorgaanbod: www.health.belgium.be

Deze nieuwe conventie inzake eerstelijnspsychologische zorg vult het scala van zorgactoren aan door laagdrempelige en snelle hulp te bieden aan kwetsbare groepen met lichte tot matige problemen. Men wenst immers de nood aan psychologische hulpverlening zo vroeg mogelijk op te sporen. Het aanvullende aanbod is gericht op zowel kinderen en jongeren als volwassenen en ouderen.

De conventie heeft als doel verandering teweeg te brengen in de toegang tot de zorg.

• Enerzijds door financiële toegang te vergemakkelijken. Er zullen daarom binnen dit kader worden twee zorgfuncties gefinancierd:

• • de eerstelijns psychologische zorgfunctie voor ondersteuning bij lichte tot matige klachten
  • de specialistische, psychologische zorgfunctie voor ondersteuning bij matige tot ernstige klachten

• Anderzijds door de toegang tot een geconventioneerde, klinisch psycholoog of orthopedagoog te vereenvoudigen door beschikbaarheid in de directe omgeving van de burger (i.e. vindplaatsgericht werken). Men wil ernaar streven dat deze zorgverleners, naast de dienstverlening in hun praktijk, algemene zorg verlenen of zelfs vrijetijdsbesteding uitoefenen op plaatsen waar de kwetsbare bevolking heen gaat met een ander doel dan een verzoek om geestelijke gezondheidsondersteuning bv. naar een organisatie voor materiële of sociale bijstand. Men wenst immers hulpverlening aan te bieden op een niet-stigmatiserende plaats. Op een plek waar intersectoraal en multidisciplinair kan worden samengewerkt met andere zorgverleners. Hierbij denken we onder andere aan OCMW‘s, Kind & Gezin, hulp in een open omgeving, huiswerkscholen, buurtcentra, CLB-centra, huisartsenpraktijken, …

In 2022 sluiten de verschillende netwerken voor geestelijke gezondheidszorg nieuwe overeenkomsten af met zorgverleners op basis van een behoeftenanalyse van hun werkingsgebied in het kader van het protocolakkoord. Ondertussen kan worden vastgesteld dat het aantal mensen dat gebruik heeft gemaakt van het aanbod van eerstelijns psychologische zorg stijgt.

Meer weten over de overeenkomst inzake terugbetaling van psychologische zorg: www.riziv.fgov.be

Tijdelijke maatregelen gedurende de pandemie

Aangezien de uitrol van deze conventie de nodige tijd vergt, werden reeds een aantal tijdelijke maatregelen genomen gericht op kwetsbare doelgroepen. Uit verscheidene studies blijkt immers dat het mentaal welzijn van jongeren en studenten, alleenstaanden en personen die beroepen uitoefenen, die het meest getroffen worden door de pandemie (bv. personen werkzaam in de gezondheidszorg, horeca, culturele sector), het vaakst onder druk staat.

Om specifiek tegemoet te komen aan de psychologische noden van deze meest kwetsbare groepen werden de volgende maatregelen ondernomen:

• Psychologische zorg voor zelfstandigen met psychische noden via o.m. een gratis hulplijn en/of een alarm dat geactiveerd wordt door verkenners (bv. curatoren, banken, ondernemingsloketten, sociale verzekeringsfondsen voor zelfstandigen, sociale secretariaten, zorgverleners, …) of klinisch psychologen en orthopedagogen die regelmatig in contact komen met zelfstandigen. Hiervoor werd een budget op jaarbasis van € 55,5 miljoen voorzien. Deze maatregel liep tot 28 februari 2022.

• Van 15 april 2021 tot 31 december 2021 werd € 1,5 miljoen voorzien voor de begeleiding van studenten in hogescholen en universiteiten. Er werden groepssessies georganiseerd met de nadruk op stress-controle en het versterken van de zelfredzaamheid ter preventie van de ontwikkeling van psychische problemen.

• Sinds februari 2021 werd de maatregel genomen om kinderen, jongeren en jongvolwassenen met acute, psychische klachten of jongeren in een crisissituatie sneller op te vangen door de mobiele crisisteams van de netwerken geestelijke gezondheidszorg voor kinderen en jongeren (GGKJ) te versterken.

• • het totaalbudget voor de mobiele teams werd met 50% verhoogd;
  • de werkingsmiddelen van de netwerken met 75%;
  • de omkadering van de netwerkpsychiaters met 25 %.

Op deze wijze werd op korte termijn de capaciteit voor mobiele crisisopvang aanzienlijk uitgebreid op basis van € 4,7 miljoen bijkomend budget wat het equivalent is voor ongeveer 50 VTE.

• Daarnaast werd in april 2021 beslist om het residentieel zorgaanbod voor de opvang van kinderen en jongeren met ernstige en complexe, psychische problemen te intensifiëren door de personeelsomkadering van de kinder- en jeugdpsychiatrische diensten te verhogen. Dergelijke intensifiëring maakt het mogelijk dat het personeel kan instaan voor de zorgoverdracht van de residentiële setting naar het thuis- of thuisvervangend milieu. Hierdoor wenst men de zorgcontinuïteit voor kinderen en hun gezinnen te optimaliseren en de opnameduur in de psychiatrische dienst voor kinderen en jongeren (K-dienst) te verkorten. In totaal werden 212 VTE gefinancierd. Tegelijkertijd is ook beslist om de zorgcapaciteit voor de opvang van kinderen en jongeren met psychische problemen in niet-psychiatrische ziekenhuisdiensten te verhogen door het inzetten van zogenaamde liaisonteams vanuit de kinder- en jeugdpsychiatrische diensten naar bijvoorbeeld de pediatrie. In totaal werden 23 teams van elk 2,70 VTE gefinancierd. Voor deze maatregelen werd iets meer dan € 21 miljoen aan bijkomend budget op jaarbasis vrijgemaakt.

• Verder werden participatiecoaches toegevoegd aan de GGKJ-netwerken om jongeren en hun omgeving meer te laten participeren aan de uitwerking van de eigen zorgtrajecten en aan het beleid op niveau van de instelling, het netwerk en de overheid. Hiervoor is €522.500 op jaarbasis voorzien.

• Er is eveneens beslist om de mobiele hulpverlening van de netwerken voor geestelijke gezondheidszorg voor volwassenen met 25% te versterken voor de doelgroep ouderen. Men wil hierbij bijzondere aandacht schenken aan sociaal, economisch kwetsbare personen en aan personen die eerder zorg-vermijdend zijn. Hiertoe zal men mobiele, out-reachende en multidisciplinaire zorg verlenen. Er werd hiervoor op jaarbasis een bedrag van meer dan 20 miljoen vrijgemaakt, waardoor de mobiele teams met 244 VTE kunnen worden versterkt.

Deze laatste 4 acties worden momenteel onverminderd verdergezet.

Verder heeft men gedurende de pandemie tal van andere acties ondernomen om het psychisch zorgaanbod te versterken, waaronder:

• Terugbetaling van videoconsultaties door psychiaters;
• Nabehandeling na een opname door psychiatrische ziekenhuizen vanop afstand[1] ;
• Mogelijkheid van partiële hospitalisatie bij de patiënt thuis[2];
• Sensibilisatie van eerstelijnsgezondheidsprofessionals om het adequaat gebruik van psychofarmaca te bevorderen;
• Opleiding ziekenhuispersoneel gericht op het verbeteren van de zorg voor personen met een alcoholproblematiek;
• Psychologische ondersteuning van ziekenhuispersoneel;
• Verder werden er extra middelen toegekend aan het Vlaamse Kruis voor hun medewerking bij het beheer van de gezondheidscrisis, onder meer voor het opzetten van psychosociale ondersteuning in het COVID-19-callcenter dat zich richt op het grote publiek.

Projectoproepen

In het voorjaar van 2022 werd een oproep aan de GGKJ-netwerken gelanceerd om 6 nieuwe werven voor de doelgroepen kinderen, jongeren en jongvolwassenen inhoudelijk vorm te geven. De GGKJ-netwerken kunnen voorstellen indienen om de hulpverlening voor kinderen, jongeren en jongvolwassenen binnen hun werkingsgebied te versterken. Hiervoor wordt ongeveer € 35 miljoen geïnjecteerd. Men wenst in elke provincie te kunnen inspelen op de meest prangende behoeften. Er wordt de nodige flexibiliteit toegelaten om het vrijgemaakte budget te investeren daar waar de nood het hoogst is. Op basis van een behoefteanalyse zal worden beslist hoe de bijkomende middelen, complementair aan het reeds beschikbare lokale aanbod en initiatieven, concreet zullen worden aangewend.

Meer weten over deze oproep: www.health.belgium.be

Tevens werd een projectoproep aan de netwerken volwassenen gericht voor het indienen van projectvoorstellen ‘Intensifiëring van de residentiële zorg’ zodat in elk netwerk minstens 1 High Intensive Care dienst (HIC-dienst) wordt ontwikkeld. Met deze oproep wordt uitvoering gegeven aan de beslissing van het regeerakkoord van 30 september 2020 om in bepaalde psychiatrische zorgprogramma’s meer personeel in te zetten dan voorzien in de huidige personeelsnormen. Een investering van € 15 miljoen is voorzien voor de bijkomende inzet van 150 personeelsleden en voor de versterking van 193 uren medische functie.

Meer weten over: Werkgroep intensifiëring van de residentiële zorg

^{[1]Meer weten over nabehandeling op afstand via Nabehandeling door psychiatrische ziekenhuizen mogelijk vanop afstand - RIZIV (fgov.be)}

^{[2]Meer weten over partiële hospitalisatie thuis via COVID-19: psychiatrische zorg: partiële hospitalisatie thuis - RIZIV (fgov.be)}

Gegevens

Laatst bijgewerkt: 22 december 2022

In het kader van het bestrijden van de pandemie hebben in 2020 22 ziekenwagendiensten een addendum toegevoegd aan hun conventie met de FOD VVVL. Op basis van dit addendum werd voor een periode van 8 weken voor elke permanentie binnen de ziekenwagendienst die 24/7 beschikbaar werd gesteld een standaardvergoeding van ± € 12.000 toegekend. Daarnaast werd eenmalig een bedrag van € 8 miljoen verdeeld over de ziekenwagendiensten in het kader van de COVID-19-pandemie.